Algemene projectomschrijving
Tower Ten is de nieuwste, 80 meter hoge toevoeging van het World Trace Centre Amsterdam en is onder, tegen en bovenop een van de oorspronkelijke torens (de D-toren) gebouwd. Deze nieuwbouw voegt zo’n 32.000 m² aan de zakencampus toe, met name kantoorruimten met in de plint horeca en voorzieningen. Tevens wordt de tweelaagse ondergrondse parkeergarage uitgebreid.
In totaal zijn er 10 nieuwe verdiepingen toegevoegd op het 44 meter hoge bestaande gebouw. Daarnaast zijn er tegen de omtrek van de oorspronkelijke toren 23 verdiepingen gebouwd, gedeeltelijk bovenop de kelder.
Alle nieuwe constructies zijn ontworpen in een lichtgewicht staalconstructie met dunne voorgespannen breedvloerplaten, om het eigen gewicht en daarmee de toename in belasting op de bestaande betonnen constructies en fundering eronder te minimaliseren. De toren is gestabiliseerd door nieuwe, slanke, betonnen kernen die samenwerken met de bestaande kern, die behouden blijft, maar aanzienlijk minder stijf is door de introductie van nieuwe en vergrote bestaande deuropeningen.
De uitbreiding bestaat uit een nieuwe, dertienlaagse toren, gekoppeld aan de bestaande toren. Daartoe is eerst het betonskelet van de oude toren gestript. Waarna, vanaf de parkeergarage, het staalskelet van de nieuwe toren tegen de kale constructie van de oude toren is aangebouwd. Bovenop de bestaande toren verrijst een tweede staalskelet met nog eens tien bouwlagen.
Constructief ontwerp
Omdat dat Toren Ten grotendeels op de bestaande kelder en de D toren wordt gebouwd was licht bouwen het uitgangspunt. Ook een hoge bouwsnelheid en beperkte hinder voor de omgeving waren randvoorwaarden die mee moesten worden genomen in het constructief ontwerp. Vandaar de keuze voor een ranke staalconstructie, waarbij de kolommen zoveel mogelijk op het bestaande stramien – en daarmee dus op de bestaande kolommen – zijn geplaatst. Met een separaat stramien voor de nieuwbouw zouden in de toch al krappe kelder te veel parkeerplekken verloren gaan.
De keuze voor stalen hoofddraagconstructies zit ‘m in het relatief geringe eigengewicht, de hoge bouwsnelheid én de beperkte hinder voor de omgeving. Tijdens de bouw moet het World Trade Center gewoon door kunnen draaien, zonder overlast van transportbewegingen, geluid, stof en afval. Bovendien ligt het WTC in het hartje van de drukke Zuidas en dan ligt snel bouwen met geprefabriceerde, maatvaste elementen voor de hand.
Beschrijving staalconstructie en/of gebruik van staal
De staalconstructie van de opbouw bestaat uit kolommen, recht boven het stramien van toren D, met liggers en breedplaatvloeren. De 160 mm dikke breedplaatvloeren, gekozen vanwege de strenge akoestische eisen, zijn gevlinderd afgewerkt om het vloergewicht te beperken. De breedplaten zijn via deuvels verbonden met de liggers. Door de samenwerking van staal en beton wordt de dikte van de vloerconstructie beperkt en de vrije verdiepingshoogte verruimd. De leidingen van de installaties kunnen door de sparingen in de stalen liggers worden doorgevoerd.
Tower Ten is compleet met een 35 m hoog ‘podium’ gebouw met een stalen draagconstructie en een golvend dak van staal en glas, als nieuwste lid van de familie van glooiende, lichte en slanke kappen die de torens van WTC visueel verbinden. Om ook het nieuwe dak licht en slank te maken, wordt de dakconstructie uitgevoerd met twee stalen hoofdliggers (IPE 550) met ertussen slanke vakwerkliggers. Deze constructie verzorgt de vrije overspanning van twee atria van elk 20 m en kraagt nog eens tot 5 m uit.
Aan de oostzijde van het gebouw heeft de terugliggende gevelplint op de onderste verdiepingen geleid tot een serie van negen verdiepingshoge stalen vakwerkspanten. De vakwerkspanten fungeren als overdrachtsconstructie, die tot 18 verdiepingen van de nieuwbouw dragen.
Bijzondere aspecten bouwkundig concept / ontwerp
Mede door de populaire en centrale locatie met goede ontsluitingsmogelijkheden en de aanhoudend hoge bezettingsgraad van het WTC, initieerde ontwikkelaar CBRE Global Investors het plan om het WTC verder uit te breiden. Samen met het in Londen gevestigde PLP Architecture en OZ – die verantwoordelijk was voor de uitwerking vanaf de bestekfase – werd een tiende toren op één van de weinige nog beschikbare plekken ontworpen: tegen en op de bestaande D toren.
De bestaande toren was, met name aan de oostzijde, gefragmenteerd en miste een samenhangend karakter en duidelijke identiteit. Om die reden zijn slanke, verticale volumes ontworpen die boven de bestaande torens rijzen en zo het hoofdensemble van Tower Ten vormen. Door deze volumes enkele verdiepingen boven het maaiveld te laten zweven, ontstaat er een transparante en gastvrije entree.
Aan de noordzijde is het golvende glazen dak van de aangrenzende gebouwen naadloos doorgetrokken tot aan de nieuwe toren. Het dak ontsluit op een natuurlijke wijze drie kantoorpaviljoenen, gescheiden met ruime atria die zorgen voor daglichttoetreding. In combinatie met verschillende groene daktuinen en -terrassen zorgt dit voor comfortabele en duurzame kantoorruimten.
Bijzondere constructieve slimmigheden / detailleringen
De optopping van 10 lagen (ca. 16.000 m2) wordt gerealiseerd door het versterken van de bestaande betonnen fundatie met nieuwe palen. Uit onderzoek is gebleken dat het bestaande betonskelet voldoende draagvermogen bezig om de belastingen van de nieuwe tienlaagse stalen opbouw te dragen.
De originele kern is verhoogd met twee extra lagen en wordt ondersteund door een grote stabiliteitskern die zich uitstrekt over de gehele hoogte van het nieuwe gebouw, evenals door twee kleinere kernen tot aan de niveaus 8 en 9. In de parkeergarage zijn verschillende kolommen verstevigd, soms aan twee zijden, soms aan vier zijden, en op bepaalde plekken zelfs over de volledige hoogte van het bestaande gebouw.
Versterken bestaande fundering
Vanwege de forse belastingtoename zijn ook de funderingen versterkt. Allereerst zijn nieuwe palen rondom de bestaande poeren zijn aangebracht. In samenwerking met geotechnisch adviseur CRUX is er voor jetgroutpalen gekozen vanwege de hoge paaldraagvermogens (tot 3350 kN) en het feit dat deze jetgroutpalen door middel van een kleine machine aangebracht kunnen worden. De werkruimte in de kelder van nog geen twee meter is namelijk beperkt. Vervolgens zijn nieuwe stalen funderingsconstructies gerealiseerd.
Op deze manier wordt tijdens het bouwen van de optoppingen voorkomen dat de paaldraagvermogens van de bestaande palen worden overschreden. De gehele constructie wordt uiteindelijk met beton omstort en onder het straatwerk weggewerkt.
Robuuste hoofddraagconstructie met alternatieve routes voor belastingafdracht
De combinatie van in het werk gestorte betonconstructies en doorgaande stalen liggers, die verdeuveld zijn aan voorgespannen breedplaatvloeren over meerdere velden met trekbanden, vormt een stevige hoofddraagconstructie met uitstekende constructieve samenhang. Deze aanpak biedt alternatieve routes voor belastingafdracht in geval van calamiteiten, zoals het bezwijken van een (deel van een) element, waardoor voortschrijdende instorting wordt voorkomen.
Binnen de negen vakwerkspanten is een tweede draagweg ontworpen door het gebruik van dubbele (HEM400) diagonalen, waardoor het falen van één diagonaal geen invloed heeft op het gehele vakwerk.
Bijzondere aspecten uitvoering
Het constructieve ontwerp is zo bedacht dat de rest van het WTC kon blijven functioneren tijdens de bouw van Tower Ten. Om plek voor Tower Ten te maken werd al vroeg in de ontwerpfase geconcludeerd dat een algehele sloop van de D toren niet haalbaar was. Trilling- en geluidshinder moest voor de naastgelegen kantoorgebouwen namelijk tot een minimum beperkt worden aangezien deze 24 uur per dag door moeten kunnen blijven functioneren. Het (grotendeels) behouden van het betoncasco van de bestaande toren was dan ook het uitgangspunt in het ontwerp.
Bijzondere functionele aspecten van het bouwwerk
De verdiepingsvloeren zijn ontworpen in breedplaten van slechts 160 mm dik en worden voorgespannen om stempelloos te kunnen bouwen. Een grid van primaire en secundaire stalen liggers zorgen dat dit haalbaar is met maximale vloeroverspanningen van ca. 3,6 m. Voor verdere gewichtsbesparing zijn de vloeren gevlinderd zonder aanvullende afwerklaag. Dit systeem bood, ten opzichte een staalplaatbetonvloer, beste verhouding tussen hoogte en gewicht, om te voldoen aan de minimale akoestische massa-eis van 400 kg/m2 te voldoen.
Om te voldoen aan de ambitie van de opdrachtgever om maximale verdiepingshoogtes te realiseren die passen bij moderne en hoogwaardige kantoorruimten, evenals de gevraagde huurprijzen op de Zuidas, zijn stalen liggers voor constructieve samenwerking aan de breedplaten verdeuveld. Deze aanpak maakt het mogelijk om de profielen relatief laag te houden (maximaal 300 mm), terwijl ze toch de benodigde extra stijfheid bieden om te voldoen aan de strenge doorbuigingseisen (8 mm) van de gevelleverancier.
Bovendien zijn alle installaties door de liggers geleid om het vloerpakket extra te reduceren, waarvoor gestandaardiseerde verjongingen en tracés zijn ontworpen.
