Nationale Staalprijs

Logo Menu
mouse

Parkeergebouw Zwijsen

Tilburg

Voorgaand project
Volgend project

Parkeergebouw Zwijsen is een innovatief, circulair, modulair, flexibel, remontabel, natuurinclusief, klimaatadaptief, multifunctioneel en toekomstbestendig parkeergebouw. Het is verankerd in de historische context (werkplaatsen spoor), heeft een hoge beeldkwaliteit en een slim mobiliteitsconcept. Verbonden met het NS station Tilburg via een soepele en aantrekkelijke vormgegeven LocomotiefBoulevard. In de huidige vorm heeft de garage een capaciteit van 730 auto’s, 228 fietsen en 65 scooters. Daarnaast fungeert het gebouw als geluidsscherm tegen spoorweggeluid voor het nieuwe verblijfsgebied van Zwijsen I en II.

Projectgegevens

Locatie Burgemeester Brokxlaan 1300, Tilburg
Opdracht Gemeente Tilburg, Tilburg
Architectuur Vissers & Roelands architecten & ingenieurs, Veldhoven
Constructief Ontwerp Verhoeven Leenders B.V., Volkel
Uitvoering EZPark BV, Eindhoven
Staalconstructie Severfield Steel Construction Netherlands, Rijssen

Documenten

Projectinformatie

Algemene projectomschrijving

  • Parkeergebouw Zwijsen is een innovatief, circulair, modulair, flexibel, remontabel, natuurinclusief, klimaatadaptief, multifunctioneel en toekomstbestendig parkeergebouw. Het is verankerd in de historische context (werkplaatsen spoor), heeft een hoge beeldkwaliteit en een slim mobiliteitsconcept. Verbonden met het NS station Tilburg via een soepele en aantrekkelijke vormgegeven LocomotiefBoulevard. In de huidige vorm heeft de garage een capaciteit van 730 auto’s, 228 fietsen en 65 scooters. Daarnaast fungeert het gebouw als geluidsscherm tegen spoorweggeluid voor het nieuwe verblijfsgebied van Zwijsen I en II.

Beschrijving staalconstructie en/of gebruik van staal

  • Om aansluiting te vinden bij het industriële karakter van de Spoorzone is gewerkt met twee typen staal. Voor het geveloppervlak is gekozen voor een duurzaam en eerlijk gevelmateriaal met een stoere en robuuste uitstraling, namelijk cortenstaal.
  • Het tweede type is het constructief sterke en uitstekend slijt- en schokbestendige thermisch verzinkte staal. Binnen in de garage is de verzinkte constructie overal zichtbaar en ontstaat een aangenaam contrast tussen beide staalsoorten. De uitstraling van het thermisch verzinkt staal sluit perfect aan bij de architectuur van de Spoorzone en de uitstraling van het cortenstaal. Er is dan ook bewust voor gekozen om beide staalsoorten naast elkaar en gelijktijdig te kunnen ervaren. Het volledige staalskelet is voorzien van een zinklaag, inclusief doorrijdbeveiligingen en de dakconstructie waarmee de zonnepanelen gedragen worden. De toepassing van thermisch verzinkt staal is tot in de kleinste details doorgevoerd.
  • De hoofddraagconstructie van thermisch verzinkt staal en kanaalplaatvloeren maakt een kolomvrije overspanning mogelijk waardoor een grote mate van flexibiliteit ontstaat. De kwaliteit van de staalprofielen is in nauw overleg met de constructeur bepaald waardoor de kolommen in staalkwaliteit S355 J2H vervaardigd zijn en de liggers in S235 JR.
  • De staalconstructie is repeterend en modulair opgebouwd met kokerkolommen 300x300 mm (S355J2H), en HEA 320 als liggers. Deze liggers hebben verschillende staalsoorten (235JR en 355J2), maar in één profiel, zodat de uitstraling en detaillering uniform is gebleven. Deze profielen zijn plaatselijk, bijvoorbeeld boven de in- en uitrit en bij de trappenhuizen, door SFB-liggers, geïntegreerd in de betonnen verdiepingvloeren. Kanaalplaten van 400 mm dik met een gewapende druklaag van 100-80-100 mm met een overspanning van 15,9 m. De vloeren in de wokkels zijn anders: daar is gekozen voor een staalplaat-betonvloer (200 mm dik, Comflor 100, overspanning 3,75 m, zonder onderstempeling tijdens de uitvoering). Deze vloer is zeer geschikt voor de karakteristieke karrewielvorm met zestien radiale liggers die onderling elk 22,5o ten opzichte van elkaar gedraaid liggen om de verbinding tussen de verdiepingen te realiseren. 

Bijzondere aspecten bouwkundig concept / ontwerp

  • Het gebouw heeft een robuuste, stoere, sobere en industriele uitstraling en heeft een eenduidige, rustige vormentaal. Uitgevoerd als alzijdig gebouw, het hoofdmateriaal en de gekozen vormelementen komen in alle gevels terug. Vanwege de compleet verschillende oriëntaties (noord en zuid) en omstandigheden (spoor en leefmilieu) aan weerszijden van ons project, is per gevel gekozen voor afgewogen materialisering en vormentaal gericht op de opgave.
  • De zuidzijde, (spoorzijde) is uitgevoerd in stoere, cortenstalen gevelelementen met een aangename ritmiek en een unieke perforatie. Met deze perforatie, gevormd door de letter T en de abstracte doorsnede van een spoorrail, wordt de stad Tilburg en de industriële oorsprong van de Spoorzone verbeeld. Directe hinder van koplampen wordt voorkomen, de perforatie van de panelen zorgt tevens voor subtiele lichteffecten in de avondsituatie.
  • Het materiaal staal verwijst naar de historische, industriele activiteiten (werkplaats). Een stoer, eerlijk materiaal, passend bij het industriele karakter van de Spoorzone. Cortenstaal heeft een levend karakter en warme uitstraling van zowel veraf als dichtbij in textuur en tactiliteit.
  • De ruimte tussen het spoor en het gebouw is ingericht als groene, ecologische overgangszone. De begroeiing op de zuid- en westgevel sluit hierop aan, alsmede de geintegreerde nestkasten.  Het dak is voorzien van zonnepanelen en een groendak met kruidenmengsel.
  • Aan de noordzijde van het gebouw is gekozen voor een lichte, translucente beglazing met eenzelfde patroon als voornoemde perforatie. De translucente gevel toont het silhouet van de constructie en verlevendigt de avondsituatie door de wisselende verlichting en activiteiten. Aan de noordzijde van het parkeergebouw is een woon- en leefmilieu voorzien. Er is bewust voor een lichte gevel gekozen, deze zal bijdragen aan een prettige atmosfeer aan de te vormen hoven tussen deze gebouwen.
  • Ter plaatse van de entrees trappenhuizen is de plint uitgevoerd in glas. De twee trappenhuizen zijn via een robuuste plint, waar de LocomotiefBoulevard langs voert, verbonden. De glazen gevel bevindt zich hier juist boven de metalen plint. De actieve plint is vormgegeven door accentuering van de entrees en transparante gevelopeningen.
  • De staalconstructie en gevelelementen zijn volledig demontabel, zodat bij functiewijzigingen de gevel eenvoudig aangepast kan worden.
  • Grote cortenstalen lamellen grijpen, aan weerszijden van het gebouw, over de metalen- en vliesgevel naar beneden, en vormen het verbindend element tussen de noord- en zuidgevel. Aan de onderzijde van deze lamellen, worden bijzondere verlichtingselementen opgenomen die bijdragen aan de verlevendiging van de Locomotief Boulevard.
  • De ronde markante kopgevels komen logischerwijs voort uit de interne verkeersafwikkeling middels spiraalvormige toe- en afvoerroutes. Buiten geven deze rondingen een vriendelijk eigenzinnig karakter en creeren een respectvolle afstand tot de Polygonale loods en begeleidt de kop op subtiele wijze de LocomotiefBoulevard (westzijde).

Bijzondere constructieve slimmigheden / detailleringen

  • Het positioneren van de garage strak langs een spoorkerende keerwand naast een drukke spoorlijn bij Tilburg CS maakte dit project complex. Hierdoor kon slechts beperkt ontgraven worden zonder de stabiliteit van de keerwand te beïnvloeden. Daar komt bij dat precies ter hoogte van een maatgevende kolom een kabeltracé van Enexis onder het gebouw loopt. De fundering is hier plaatselijk (deels) boven maaiveld aangelegd.
  • De enorme lengte is op vier plaatsen gedilateerd, waardoor er vijf gebouwdelen ontstaan. De hybride hoofddraagconstructie van thermisch verzinkt staal en kanaalplaatvloeren maakt een kolomvrije overspanning van 16 meter mogelijk. Dit heeft een zeer grote mate van flexibiliteit tot gevolg. De stabiliteit van de extreem smalle en hoge garage berust bij schuine windverbanden en ronde kolommen die slim ingepast zijn in de oplossing voor schuin parkeren. Verspringende liggerdelen zorgen voor een gelijkmatige afdracht van de belasting.
  • Daarnaast zijn de thermisch verzinkte hoofddraagconstructie en cortenstalen gevelelementen nagenoeg onderhoudsvrij, wat een groot voordeel is gezien de ligging direct aan het spoor. 
  • Voor de hoofddraagconstructie in thermisch verzinkt staal met betonvloeren was door de opdrachtgever een kolomvrij parkeerdek gewenst. Echter vanwege de slankheid van de parkeergarage (hoogte 18 m, breedte 16 m), was een portaalconstructie niet economisch en tevens gevoelig voor vervormingen. Daarom zijn er stabiliteitsverbanden hart-op-hart 24 m voorgesteld, deels geïntegreerd in de gebouwdilataties. Omdat dit niet aan de wens van de opdrachtgever voldeed, is er een second opinion uitgevoerd. Uiteindelijk heeft de opdrachtgever toch besloten om de eis te herzien en stabiliteitsvoorzieningen toe te staan. De keuze viel op ronde kolommen (Ø 273x10 mm, S235J0H), gecombineerd met stabiliteitsverbanden tussen de parkeervakken, die goed aansluiten bij de schuin parkeren- inrichting. Uiteindelijk bestaat de garage uit vijf op zichzelf staande delen: de beide inpandige stijgpunten plus drie parkeerdelen, gescheiden door dilataties.
  • Vanwege de grote compartimenten was een droge sprinklerinstallatie verplicht. De gevel is als dicht beschouwd, ondanks de perforatie en natuurlijke ventilatie. De brandwerendheidseis is gereduceerd op basis van een lage permanente vuurlast. In verband met het voorkomen van onderhoud en beschadigingen aan de brandwerende coating (bijvoorbeeld wanneer een voertuig een kolom raakt), is gekozen voor overdimensionering van de staalconstructie. Deze overdimensionering kon echter beperkt blijven, doordat een autobrand lokaal heerst, goed voorspelbaar is en beheersbaar blijft (vanwege de sprinklerinstallatie). Aan de hand van de afstand van de mogelijke brandhaard tot de liggers en kolommen is de optredende staaltemperatuur nauwkeurig berekend.

Bijzondere aspecten uitvoering

  • Het werken op dermate korte afstand van het spoor i.c.m. een heel lang gebouw en zeer beperkte ruimte, heeft geleid tot diverse extra benodigde voorzieningen:
    • Er is gewerkt met hangbruggen voor de gevel aangezien het spoor niet betreden mocht worden.
    • Kranen dienden geaard te worden i.v.m. de hoogspanningsleiding van het spoor. 
    • Maandelijkse controle / inspectie op aarding kranen.
    • Overige hijswerkzaamheden dienden aan specifieke eisen te voldoen.
    • Extra brandmelding aangebracht op de bovenste verdieping i.v.m. monumentale spoorstation Tilburg 
    • De grond onder de parkeergarage is gesaneerd vanwege de historische functie en bijbehordende vervuiling.   

Bijzondere functionele aspecten van het bouwwerk

  • In de huidige vorm herbergt het gebouw parkeren voor auto en fiets met kleinschalige functionele ruimten (trafo, installatie, beheerder etc). De rationele structuur, de ver doorgevoerde modulariteit en materiaalkeuze vormen de basis voor een gebouw dat meerdere functies kan herbergen. De gevel kan snel en eenvoudig worden aangepast en de grote kolomvrije overspanningen maken een functiewijziging eenvoudig mogelijk.

Hergebruiksprijs Staal

Duurzaamheid en Materiaalgebruik (efficiëntie)

  • De grote repetitiefactor en de droge bouwtechniek maken snel en efficiënt bouwen mogelijk. De standaard elementen zijn relatief klein en in het gehele gebouw toepasbaar. Wijzigingen, uitbreidingen, demontage, hergebruik en upcyclebaarheid zijn gemakkelijk inpasbaar. De rationele structuur, de ver doorgevoerde modulariteit en materiaalkeuze vormen de basis voor een nagenoeg onderhoudsvrij gebouw dat meerdere functies kan herbergen.
  • Daarnaast is de staalconstructie en gevel van het parkeergebouw vanwege de bouwmethodiek met droge boutverbindingen en prefab elementen volledig modulair en demontabel. Deze modulariteit is tot in de kleinste details doorgevoerd.

 

Energiegebruik en verbruik tijdens bouw en gebruik

  • Het gebouw is natuurinclusief, klimaatadaptief en duurzaam door de toegepaste zonnepanelen, het groene dak, de groene gevel en de geïntegreerde nestkasten. De opgewekte energie wordt gebruikt voor de verlichting en de laadpalen van de elektrische auto’s en fietsen. 
  • De grote mate van standaardisatie, repetitie en droge verbindingen zorgt voor kleine elementen die gemakkelijk, snel en efficiënt te plaatsen en te demonteren zijn. Daarnaast zijn de thermisch verzinkte hoofddraagconstructie en cortenstalen gevelelementen nagenoeg onderhoudsvrij, wat een groot voordeel is gezien de ligging direct aan het spoor met als gevolg hogere mate van vervuiling en slechte bereikbaarheid.

Mate van overlast (bouwwerkzaamheden) voor mens en dier

  • Er is relatief weinig overlast geweest tijdens de bouwwerkzaamheden.:
    • Het (bouw)terrein werd voorheen gebruikt als parkeerterrein. Een gedeelte van het parkeerterrein is buiten werking gesteld waardoor de (voorbereidingen van) de bouw konden plaatsvinden. 
    • Er is een fauna onderzoek geweest naar beschermende plantensoorten lang het spoor. Op basis daarvan en in overleg met de gemeente zijn nestkasten voor verschillende vogelsoorten geintegreerd in het gebouw en is de (groene) inrichting tussen het nieuwe gebouw en het spoor sterk verbeterd gedurende en na de bouwwerkzaamheden. 

Innovaties op product-, concept- en bouwniveau

  • Het toegepaste bouwsysteem is bewezen remontabel (reeds toegepast bij P3 Eindhoven Airport).
  • Door de grotere dimensionering van de staalconstructie is er geen brandwerende bekleding noodzakelijk.
  • Alle opgewekte zonne energie wordt toegewezen aan de laadpalen voor auto’s en fietsen en de overige electra voorzieningen van de garage.
  • Het kruidenmengsel op het dak breidt de biodiversiteit uit en sluit naadloos aan bij de ecologische verbindingszone aan het spoor.
  • Waterberging en vertraagde afvoer is voorzien in het groene dak, het groene aansluitende terrein en begroeide gevels.