Inleiding
De OBA Molenwijk in Amsterdam-Noord is getransformeerd tot multifunctionele, eigentijdse bibliotheek. Daarbij werd een teruggetrokken pand getransformeerd tot een toegankelijk, uitnodigend gebouw. De OBA is voor bezoekers een prettige omgeving geworden, trekt voorbijgangers vanaf het plein naar binnen en voegt vooral iets toe dat de wijk al lang miste.
Veel te bescheiden
De OBA Molenwijk was tot voor kort een introvert gebouw, weggestopt in een anoniem hoekje van een winkelplein in Amsterdam-Noord. Veel te bescheiden, eigenlijk, als je bedenkt hoe belangrijk de functie van de bibliotheek in de wijk en de gemeenschap is.
MINT stelde voor het gebouw te transformeren en een nieuw karakter te geven: het moest zichtbaar, gastvrij en transparant worden.
Tussen het gebouw en de omgeving ging iets niet goed, zagen de architecten. De bibliotheek en het plein zouden op een vanzelfsprekende manier in elkaar moeten overvloeien, maar dat gebeurde niet. Verschillende obstakels blokkeerden visueel of fysiek een soepele doorstroom. Daarnaast nodigde het gebouw zelf, met zijn gesloten gevel, niet uit. Dat moest anders.
MINT besloot van de bibliotheek een baken te maken, een plek die je van een afstand al ziet en waar je naartoe getrokken wordt. Een grote glazen kas was daarvoor de perfecte oplossing, hij werd als prominente entree voor het gebouw geplaatst. Het levert een rijk en haast imposant uiterlijk op, maar verbindt vooral binnen met buiten. In de kas kun je als bezoeker terecht voor een kop goede koffie. Buurtbewoners hadden aan zo’n plek al jaren behoefte. ‘We keerden het gebouw door de toevoeging van de kas als het ware binnenstebuiten’, zegt Dianne Maas-Flim, directeur van MINT. ‘Dat was een complexe puzzel, en echt maatwerk.’
Impact op de omgeving
Zowel stedenbouwkundig als sociaalmaatschappelijk doet de vernieuwde bibliotheek iets met zijn omgeving. Het visionaire concept dat aan het eind van de jaren 60 aan de basis van De Molenwijk lag, met veel aandacht voor openbare ruimte en groen, kwam hier niet uit de verf. Met de uitgangspunten van toen in het achterhoofd heeft MINT de OBA opnieuw een plek gegeven in de buurt.
Door de toevoeging van de kas en het zichtbaar maken van wat er binnen gebeurt, is een natuurlijke verbinding tussen de bibliotheek en zijn omgeving ontstaan. Het groen om het gebouw heen is weer beleefbaar geworden, en staat niet langer buiten beeld. ‘De impact van deze vernieuwing gaat verder dan het pand zelf’, zegt Maas-Flim. ‘Ook op het plein en in de buurt verandert de transformatie veel.’
‘De bibliotheek biedt verschillende typen plekken voor verschillende behoeften, en we hebben de ruimtes zo flexibel mogelijk gemaakt’, zegt architect David Tol. ‘Het was echt een gebouw voor iedereen, en dat moest het ook blijven. Met de verschillende betrokken partijen hebben we een vriendelijk gebouw gemaakt dat tegelijkertijd privacy en veiligheid biedt.’
Multifunctioneel
In de OBA kregen ook de Maakplaats en het Buurtteam Amsterdam-Noord van De Sociale Maatschap een plek. De Maakplaats, die educatieve workshops voor kinderen en jongeren organiseert, kreeg een plek direct achter de glazen gevel, waar voorbijgangers zien wat binnen gebeurt. Het Buurtteam geeft mensen advies over zaken als zorg, wonen, gezondheid of geld. Daar past een ruimte bij die privacy biedt.
Intussen is de bibliotheek een aantal weken in gebruik, en direct is te merken hoe mensen de plek weten te vinden. In het horecagedeelte is het druk en groepen die voorheen wegbleven, weten het gebouw ineens te vinden. Buurtbewoners zijn blij met de nieuwe plek die ze zo graag wilden. ‘OBA steekt met dit gebouw z’n nek uit’, zegt Maas-Flim. ‘Het is voor ons mooi om op een plek als deze met een relatief kleine, bijna chirurgische ingreep een groot verschil te kunnen maken.’
Beschrijving staalconstructie en/of gebruik van staal
De nieuwe uitbreiding ademt staal. De zeer licht uitgevoerde staalconstructie is demontabel ontworpen en heeft een heldere draagstructuur uit stalen spanten en stabiliteitskruizen met invulling in glas en sandwichpanelen.
Bijzondere aspecten bouwkundig concept / ontwerp
De kas is het nieuwe entrée van de bibliotheek. De oude entrée zat verstopt en was altijd lastig te vinden. De nieuwe kas is een groot gebaar aan het plein. De keuze voor een kas met glazen gevel is een gewaagde keus van de opdrachtgever, maar onderscheid zich hierdoor ook. Een glazen gevel op een rumourige plek is altijd een uitdaging, maar de OBA wil juist een warm hart met een transparante uitstraling en een uitnodigengd gevoel voor de buurt zijn. Hierom is er altijd doorgezet op dit concept.
Het onderscheidende aan dit ontwerp zit hem vooral in de nieuwe plek die gemaakt wordt. Een plek in de buurt waar tot voor kort nog geen kopje koffie gedronken kon worden of waar je kan afspreken met je vrienden.
Bijzondere constructieve slimmigheden / detailleringen
Bij de realisatie van de nieuwe luifelconstructie aan de bestaande draagconstructie is slim gebruik gemaakt van de gecombineerde stijfheid van de bestaande en nieuwe constructiedelen door deze constructief te verbinden.
Duurzaamheid
De profielen konden slank worden ontworpen omdat in de stabiliteit wordt voorzien door stabiliteitskruizen in gevels en dak. Daarmee is ook vrijwel de gehele stalen draagconstructie de- en remontabel ontworpen en zou relatief eenvoudig kunnen worden uitgebreid in hetzelfde ritme.
Materiaalgebruik (efficiëntie)
Er is gebruik gemaakt van mooie combi vanuit de kassenbouw, constructie vorm en materialisatie dit doorontwikkeld naar duurzaam systeem met hoge isolatiewaardes.
Energiegebruik en verbruik tijdens bouw en gebruik
Dit is mimimaal i.v.m. zoveel mogelijk prefab bouwen.
Mate van overlast (bouwwerkzaamheden) voor mens en dier
Nihil door de goede voorbereiding en samenwerking met Architect is dit vlekkeloos verlopen.
Innovaties op product-, concept- en bouwniveau
Er is getracht zoveel mogelijk gebruik te maken van de slimmigheden uit de tuinbouw en dit toe te passen in de utiliteitsbouw.
