Algemene projectomschrijving
Drie zorgvuldig gedetailleerde glazen lifthuisjes zijn op straatniveau de enige zichtbare tekens van de volautomatische, ondergrondse parkeergarage Vijzelgracht. De garage staat bovenop metrostation Vijzelgracht en heeft 270 parkeerplaatsen voor vergunninghouders uit de buurt. Bij aankomst wordt het kenteken van de abonnementhouder automatisch gesignaleerd, wordt een lifthuisje aangewezen door het systeem en rijdt de automobilist de auto tussen de lijnen op het plateau. De inzittenden stappen uit, de deuren van het lifthuisje sluiten en het plateau zakt naar beneden, waar een transportbaan de auto naar een lege parkeerplek brengt in het vijflaagse parkeersysteem.
Ontwerp
In het ontwerp van de lifthuisjes voert de kunst van het weglaten de boventoon. Het ontwerp maakt state-of-the art techniek op een aantrekkelijke manier zichtbaar in een glazen huls, gedragen door een stalen kunstwerk. Het ingetogen ontwerp kwam tot stand in nauw overleg met omwonenden en met respect voor de omgeving. De vormgeving van de stalen hoofdconstructie is geïnspireerd op weefgetouwen en scheefstand en maximale transparantie. Het ‘verbindt’ de glazen lifthuisjes met de naastgelegen monumentale Wevershuisjes (1670) en de recentere geschiedenis van de Noord/Zuidlijn.
Passend in omgeving
Door de komst van de garage zijn parkeerplekken op straat opgeheven; daar is nu meer ruimte voor voetgangers, fietsers, spelende kinderen en groen. Dat voegt veel waarde toe aan de openbare ruimte. Door de glazen omhulling en de passende kleurstelling vallen de vrijstaande lifthuisjes niet op en sluiten zij naadloos aan op de elegantie van deze historische buurt.
Beschrijving staalconstructie en/of gebruik van staal
Met de gekozen vorm van de stalen hoofddraagconstructie wordt niet alleen een verhaal verteld. Het maakte het ook mogelijk om de (parkeer)techniek te integreren en een optimale transparantie te realiseren.
Elk lifthuisje draagt de glazen dakplaten op twee ingeklemde portalen van telkens twee taps lopende spanten. Die zijn op hun smalste punt aan elkaar gekoppeld met een speciaal vormgegeven koppelstuk. Deze ‘vlinderknoop’ is zo ontworpen dat de driehoekige goot hierin is opgenomen; het water wordt afgevoerd in het naastliggende plantsoen met een spuwer.
De stalen profielen zijn dunner gemaakt door gebruik te maken van geavanceerde rekensoftware. Hieronder is de 3D verplaatsing en de momentenlijn te zien van de vier spanten die aan elkaar gekoppeld zijn met het vlinderstuk. Zie afb..
Bijzondere aspecten bouwkundig concept / ontwerp
De plint van de lifthuisjes is uitgevoerd als betonnen elementen, waarbij alle zijden zijn bekleed met steenstrips. De bestrating loopt van buiten door naar binnen waardoor het geheel in elkaar overloopt. De sensoren in de lifthuisjes zijn nodig om de afmetingen van voertuigen te controleren en om eventuele beweging te detecteren voordat de liftinstallatie in beweging komt. De ophangconstructie van de sensoren zijn zorgvuldig ontworpen, door ze in dezelfde kleur uit te voeren als het stalen spant vallen ze nauwelijks op. De kabels naar deze sensoren zijn grotendeels weggewerkt in het spant. Er is een dakluik ontworpen om bij te kunnen ventileren en als afvoer van CO bij een brandblussing in de garage. Om het dakluik te kunnen bewegen zijn actuatoren opgenomen, in dichte stand verborgen achter het spant en bewegend door een sleuf in de bovenzijde van het spant. Ook het stoplicht op het huisje is zorgvuldig ontworpen, een LED lampje is gemonteerd op aangelaste kokerprofielen zodat het subtiel aanwezig is, aan de rechtervoorzijde.
Bijzondere constructieve slimmigheden / detailleringen
De vier identieke spanten zijn in het midden gekoppeld met een vlinderknoop, in de andere richting is een dwarsspant opgenomen voor de stabiliteit, waar de nummering van de lifthuisjes met stalen cijfers en ventilatieroosters zijn voorzien. Ook de roldeur is geïntegreerd in dit dwarsspant. Door deze opbouw met zes spanten was het relatief eenvoudig om ter plaatse de staalconstructie te monteren. Zie afb.
Bijzondere aspecten uitvoering
Bij de uitvoering van de stalen spanten is een gelijkmatig uitgevoerde volle lasrups gebruikt die de verschillende delen van de constructie met elkaar verbinden. In nauwe afstemming met de architect is een hoog esthetisch niveau van de lasnaden bereikt waarna het spant in kleur is uitgevoerd.
Tijdens de bouw hebben architect en aannemer veel aandacht gehad voor uiteenlopende details zoals metselwerk, voegen, klinkeraansluitingen, kabelverlopen en het wegwerken van zichtbare montagepunten of ongewenste kleurverschillen.
Bijzondere functionele aspecten van het bouwwerk
De ondergrondse garage heeft gezorgd voor minder auto’s zichtbaar op straat en het ontlast de kades. De vrijgekomen ruimte voor meer groen, fietsers, voetgangers en spelende kinderen is een verfraaiing van de buurt en de stad. De transparante lifthuisjes zijn in samenspraak met bewoners ontworpen en gaan op in de omgeving. De onderverdeling van de glazen wanden sluit aan op de kleinschaligheid van de omgeving. Vervanging bij een eventuele schade is eenvoudig. In dit wandelgebied richting het centrum is nu de auto te gast en zijn de lifthuisjes integraal onderdeel van de openbare ruimte. Foto’s: Hans Peter Föllmi.
