Algemene projectomschrijving
Ruimtelijk accent met respect voor de omgeving. Voor de Stationsbrug is specifieke expertise op het gebied van ruimtelijke kwaliteit en architectonisch ontwerp ingezet om op overtuigende wijze een volledig op de locatie toegesneden inpassing op deze gevoelige plek te bereiken. Want de locatie is gevoelig. Hier raakt het Van Harinxmakanaal – feitelijk nog steeds stadsgracht, nu hoofdvaarverbinding tussen Harlingen en Leeuwarden – aan het Beschermd Stadsgezicht van de historische stadskern van Franeker. De oude stadsrand is nadrukkelijk in het zicht gelegen en gemarkeerd door de Rijksmonumentale stadswal die zich hier met het fraaie zuidoostelijk bastion nog altijd verheft. Deze wal in samenhang met kanaal, Oosterstadsgracht, en de kleinschalige – deels monumentale – bebouwing bepalen het beeld aan de noordzijde van de locatie. Op de zuidoever staan – in verhouding tot de eerder genoemde bebouwing – veel grootschaliger bedrijfsgebouwen en pakhuizen.
Hier komen twee werelden bij elkaar. De brug is daarmee in meerdere opzichten een verbindende schakel. Het is een plaats die een markering verdient, een accent, maar wel met respect voor het waardevolle in de directe omgeving.
Beschrijving staalconstructie en/of gebruik van staal
Staal bewust gekozen om zijn uitzonderlijke eigenschappen, die vervolgens uitgebuit zijn voor maximaal contrast. Een gesloten, robuuste, stoer uit het water oprijzende voet in zwaar beton als onderbouw met daarop een lichte, ijle, opvallend slanke en open ontworpen staalconstructie als bovenbouw. De in stabiele spreidstand staande dubbele hameistijlen vloeien omhoogreikend samen om de eveneens ruimtelijk opengewerkte balans te dragen. Door een uitgekiend spel van trek- en drukstaven blijven de diameters zeer beperkt en de constructie licht en open. Het enige volumineuze object in dit geheel, de ballastkist, biedt het tegenwicht maar vangt ook zonlicht: in de vorm van een op het zuiden georiënteerde ‘korf’ wordt zonne-energie opgewekt voor het bewegen van de brug. De fotovoltaïsche panelen daarvoor zijn in het rechte vlak geïntegreerd. De ronde vorm aan de ene kant en de scherpe rand aan de andere zijde zorgen zelfs bij dit element voor een lichtere en ‘dunnere’ verschijning.
Bijzondere aspecten bouwkundig concept / ontwerp
Tanig en gespierd. De bovenbouw is extreem slank, rank en rijzig door de opzet van het constructief ontwerp en dit beeld is versterkt door de profielkeuze met ronde buizen. Er is visuele spanning door achterover hellende hameistijlen en suggestief gebogen balanspriemen.
Alle omvangrijke voorzieningen zoals schakelkasten, de elektromechanische aandrijving etc. zijn ondanks de krappe ruimte volledig buiten het zicht in de onderbouw ondergebracht. Ook een brugwachtershuis is vermeden: de brug wordt op afstand bediend.
Zo blijft de bovenbouw volledig vrij van verstorende toevoegingen, helder, open en rank. Tanig en gespierd kun je ook zeggen. Want de krachten in deze grote constructie zijn fors. Om dit gegeven op subtiele wijze voelbaar en afleesbaar te maken is de vorm licht genuanceerd. De brug zet zich schrap, de balans laat spanning zien en het scheelt weinig of het val wordt opgetild en de brug gaat open… Ook in rust is de beweging voelbaar!
Bijzondere constructieve slimmigheden / detailleringen
De bovenbouw is demontabel ontworpen maar tegelijk zijn dankzij het ontwerp nergens storende verbindingen zichtbaar. Verzorgde detaillering met onder meer onzichtbare bevestiging van de bovenbouw op de onderbouw. De voetplaten zijn geheel verzonken in sparingen die volkomen vlak gedetailleerd met platen zijn afgedekt. De krachtwerking is helder zichtbaar gemaakt. Ook de samenkomst van staven kreeg overal bijzondere aandacht. Zo is het draaipunt voor de balans centraal op de twee stabiel in spreidstand staande hameistijlen opgelegd, waarvan de beide benen niet botweg eindigen maar via een vloeiend verloop parallel doorlopen tot het hoogste punt. Hiermee de rankheid versterkend. Dit principe van parallel lopen en spreiden is ook zichtbaar in het aan weerszijden gevorkte dwarsverband tussen beide hameistijlen. Het val is licht getoogd en naar de randen zeer sterk verjongd zodat niet alleen de bovenbouw maar ook het val zich heel slank toont. Zo staan alle elementen in goede verhouding tot elkaar en vormt de brug één harmonieus geheel. Met de constructieve opzet, het materiaal en ronde buizen is bovendien belangrijk bespaard op te conserveren oppervlakten.
Bijzondere aspecten uitvoering
Het montageproces is volledig in 3D virtueel voorbereid. Opdeling van de bovenbouw in enkele (zeer) grote geprefabriceerde elementen die over het water zijn aangevoerd en achtereenvolgens werden gemonteerd. Eerst de samengestelde hameistijlen, daarna de volledige balans incl. hangstijlen en als sluitstuk het val.
Bijzonder is het hergebruik van het noordelijk landhoofd - waar de vorige brug uit 1952 stond – dat inventief een nieuwe rol als oplegging voor het val kreeg. De brug staat nu aan de zuidzijde. Dankzij de omdraaiing en de nu lagere belasting was aan de noordzijde geen nieuw landhoofd en geen nieuwe fundering meer nodig.
Bijzondere functionele aspecten van het bouwwerk
Ruime doorvaartbreedte van 17 m in plaats van de eerdere 11 m. Door plaatsing van de brug aan de zuidzijde blijft nu de buitenbocht vrij en staat de geopende brug voor de beroepsvaart klasse Va met schepen tot 110m lang geheel ‘in de luwte’.
Opvallend is verder de volledige integratie van fotovoltaïsche panelen in constructie ballastkist.
Bijzonder is ook dat wachtenden bij geopende brug door het terugleggen van het draaipunt vrij onder het brugdek door de overkant en passerende schepen kunnen zien. Een eenvoudige ingreep die het wachten een stuk leuker maakt.
