Station Goffert is een gevleugelde reiskathedraal in Nijmegen. De constructie van de overkapping en steunpunten is spectaculair en uitdagend met een specifieke uitstraling van staal.
| Locatie | Neerbosscheweg, 6534 BM, Nijmegen |
|---|---|
| Opdracht | ProRail, Utrecht |
| Architectuur | studioSK, Movares, Utrecht |
| Constructief Ontwerp | Movares & Sweco (voorheen Grontmij), Zwolle |
| Uitvoering | Dura Vermeer, Hoofddorp |
| Staalconstructie | Moors Constructie en machinebouw, Bergharen |
Fier steekt de stalen spits het luchtruim in. Hij steekt voorbij de hoogbouw van ‘FiftyTwoDegrees’. Daar was het de architecten en de stedebouwkundig supervisor ook om te doen; de locatie legitimeert een hoge ambitie en sterke karakteristiek. Het station maakt de ambitie waar: een markant bouwwerk dat uitstraling geeft aan het knooppunt dat o.a. het NXP-terrein, de Novio Tech Campus en het Goffertpark ontsluit. Het nieuwe stedelijke knooppunt geeft een impuls aan het gebied, dat sterk in ontwikkeling is. De kap refereert in beeldtaal sterk aan hoogwaardige technologie zoals die van de Novio Tech Campus. Tegelijkertijd doet de landschappelijke inpassing het ontwerp ´landen´ in de groene setting van het nabijgelegen Goffertpark. De groene kleur van de binnenzijde van de kap en de bladmotieven gescreend op de glazen windschermen versterken dit.
Het ontwerp is uitgewerkt in BIM. De verfijnde geometrie van het architectonische ontwerp vroeg wel wat van de modelleurs. Kenmerkend aan het ontwerp van station Goffert zijn de sterk wisselende perspectieven en ruimtelijke ervaringen die zich op verschillende ruimtelijke sequenties en schaalniveau telkens anders openbaren. De vormgeving van de overkapping van station Goffert appelleert aan de high-tech stealth esthetiek uit luchtvaartindustrie en science-fiction. Het biedt daarmee een perspectief op de toekomst van het openbaar vervoer en het moderne reizen in Nederland. Het project werd eerder dit jaar genomineerd voor de Nijmeegse Architectuurprijs.
In het architectonisch ontwerp zijn ruimtelijke kwaliteit en constructie sterk verweven. De constructieve uitdaging lag in de stedenbouwkundige wens om de punt van de kap bij de Neerbosscheweg voor 52Degrees uit te laten steken tot circa het midden van de weg. Met de positie van de liftschachten als steunpunten levert dat een overstek op van een kleine 20 m. Dit vroeg van meet af aan om een ranke, constructief vormgegeven kap waarbij minimaliseren van materiaalgebruik voorop stond. Dit ontwerp kon alleen in staal gerealiseerd worden. De toepassing van liftschachten als ondersteuning van de kap is bijzonder, gezien de strenge vervormingseisen die voor liften gelden. Om balans te creëren is ook naar de andere zijde een vergelijkbaar overstek gerealiseerd. Visueel lijkt de hele kap op de liften te balanceren. Constructief zijn er excentrisch, bij de trappartijen, nog twee additionele ranke kolommen geplaatst.
In nauw overleg met constructeurs, waarin ontwerpkeuzen met ‘SCIA-engineer’ bij iedere stap telkens werden getoetst op sterkte en doorbuiging, is de uiteindelijke vormgeving tot stand gekomen.
De aan de onderzijde van de lift ontworpen 3-poots bok heeft tevens een functie als dwars-stabiliteitsverband van de overkapping. De volledig glazen interne hoeken van de liftconstructie die hierdoor mogelijk werde,n zorgen voor een verrassende transparantie. De overhoekse doorzichten door de liftconstructie, juist op de plek waar de grootste krachten naar beneden komen, hebben grote invloed op de beleving van sociale veiligheid rond de stijgpunten. De verwevenheid met de constructie van de kap creëert bovendien een nieuw beeldtaal: de lift is niet, zoals inmiddels zo vaak, een ‘standaardmeubel’, maar is nu te lezen als unieke glazen loge.
De mogelijkheid van het toepassen van veel prefabricage is in een vroeg stadium van het ontwerp ingecalculeerd. Uiteindelijk heeft dat o.a. geresulteerd in het op locatie assembleren van de overkapping, inclusief de volkern plafondbeplating, installaties en verlichtingsarmaturen, voordat de kap werd ingehesen (zie ook bij bijzondere aspecten uitvoering).
Integraal ontwerpen heeft haar oorsprong in de ontwerpmethodiek. Het resultaat is niet alleen terug te vinden in de hoofdlijnen, maar ook in detaillering, die juist bij een dergelijk ontwerp bepalend zijn voor het resultaat. Bewegwijzeringborden zijn niet achteraf aan de staalconstructie geschroefd, maar gemonteerd aan vooraf bedachte aangelaste kokers en netjes geïntegreerd aan de stalen hoofddraagconstructie. Hetzelfde geldt voor de hemelwater afvoertracés en kabelgoten voor elektra, die in de staalconstructie zijn opgenomen, maar toegankelijk blijven door afschroefbare luiken. De prachtig in de stalen kapconstructie geïntegreerde bovenleiding was qua risicoprofiel kritischer, maar bleek uiteindelijk realiseerbaar.
De nieuwbouw van het station is gerealiseerd rondom de hoofdsporen Nijmegen-Den Bosch, die in dienst moesten blijven. Het korte beschikbare tijdpad en de constructieve invulling met een veelvoud aan bouwdelen binnen de ruimtelijke vormgevingskaders vormden de grootste uitdagingen. Het beschikbare tijdvenster werd ingegeven door reeds vastgestelde Trein Vrije Periodes voor de beide hoofdsporen én wegafsluitingen van de kruisende Neerbosscheweg, welke een belangrijke verkeersader binnen de Gemeente vormt. De grote delen die in de werkplaats waren samengesteld, werden met speciaal transport per as naar Nijmegen vervoerd, meestal in de nachtelijke uren. De grootste samengestelde staalconstructie had een afmeting van 25 bij 6 m. In juli 2014 zijn de stalen liftschachten in het werk geplaatst en afgelast en zijn beide perronbruggen en kap naast het werk samengesteld. De perronkap is volledig voorgebouwd, inclusief hoogwaardige beplating waarbij de technische installatie volledig werd geïntegreerd, zodat de werkzaamheden boven de sporen tot een minimum konden worden beperkt. In de zomer van 2014 zijn tijdens de bouwvak, toen de sporen en Neerbosscheweg negen dagen buiten dienst waren gesteld, zowel de perronbruggen als overkapping ingehesen. De imposante kap van 25 bij 40 m was het huzarenstuk. Met twee 700 tons telescoopkranen werd de 118 ton wegende kap inclusief beplating op de liftschachten geplaatst, de boutverbinding tussen de perronkap en liftschachten aangedraaid en de dwarsverbinding met speciale epoxyhars gefixeerd. Hierna kon de bovenleiding weer aan de kap worden gefixeerd.
Station Goffert is:
- een landmark van staal
- een beeldmerk voor de Hightech Campus
- geeft daglicht de ruimte, tot diep onder het viaduct
- biedt beschutting
- integreert technische serviceruimtes en een fietsviaduct in het ontwerp
- biedt een beschutte ruimte voor kaartverkoop geïntegreerd in het landhoofd onder het viaduct
