Algemene projectomschrijving
Het gebouw herbergt een bijzondere combinatie van een publieke en private functie, op een belangrijke plek in de stad. De Hopliedenkade werd vroeger gebruikt voor de graanoverslag en was In recentere tijden dé plek waar publieke evenementen georganiseerd werden. Nu is het de plaats waar het restaurant RAK de pier deelt met een publiek verhoogd plateau en een overdekte openbare ruimte.
CIVIC architects en Bright, leden van The Cloud Collective, ontwierpen samen met constructeur Archimedes een robuust paviljoen; een imposante stalen constructie die een hoogwaardige openbare ruimte toevoegt aan de stad en tegelijkertijd het restaurant huisvest.
Beschrijving staalconstructie en/of gebruik van staal
Het paviljoen is opgebouwd uit een op heipalen gefundeerde staalconstructie ingevuld met houten balklagen. Teneinde de beperkte op de middenpier aanwezige ruimte van het paviljoen met oog op de toekomst zo vrij mogelijk indeelbaar te houden, is tijdens de ontwerpfase gestreefd naar een gebouw zonder stabiliteitsvoorzieningen in de vorm van wanden of windbokken. In lijn met deze gedachte is een helder grid ontworpen waarop in het oog springende zwarte stalen portalen van HEB 300-kolommen en -liggers zijn geplaatst. Deze portalen dragen het uitzichtplateau boven het restaurant en waarborgen de stabiliteit in beide richtingen.
Bijzondere aspecten bouwkundig concept / ontwerp
De vormgeving van het paviljoen is geënt op de lokale eigenschappen van de historische haven. De logge zwarte museumschepen en de robuuste bruggen vormen iconische attributen. De basale hoofdvorm van het paviljoen, de robuuste constructie, de matte zwarte gevelvlakken en de combinatie van staal en hout verwijzen naar de materialen in de omgeving. De donkere zware rand is integraal onderdeel van de draagconstructie: om de historische houten fundering niet aan te tasten zijn de kolommen 2 m naar binnen gebracht. De overstekken worden waar nodig opgevangen met het stalen randkader. De HEB 300-stabiliteitsportalen maken wanden overbodig en zorgen hiermee voor een volledig vrij indeelbare plattegrond. De staalconstructie is de architectuur en vormt daarmee een krachtige toevoeging aan de Piushaven, built to last.
Bijzondere constructieve slimmigheden / detailleringen
De rug van het U-profiel is verankerd aan de uitkragende HE-balken van de dakvloer van het paviljoen. De verbindingen tussen dit enorme zwarte stalen kader en de achterconstructie zijn horizontaal schuivend uitgevoerd. Al deze boutverbindingen zijn aan het zicht onttrokken met V-schotten in het U-profiel. Deze duidelijk zichtbare schotten verhullen alle noodzakelijke verbindingen en werken tevens als plooiverstijver van het U-profiel.
De zwarte balustrade rondom het opgetilde plateau bestaat uit een plaat met een courante breedte van 2500 mm, welke twee keer is gezet. Het hierdoor ontstane U-vormige profiel kon vanwege de vereiste behandelingen (moffelen/schooperen/transport) maximaal in een lengte van 15 m worden aangeleverd op locatie. Vanwege deze restrictie is in alle vier de U-profielen rondom het gebouw een positie gekozen waarbij de optredende momentenlijn een deling in het profiel toelaat. Bij de deling is een boutverbinding aangebracht in het lijf van het U-profiel. Deze verbinding – ook overal zorgvuldig verborgen achter de in het U-profiel zichtbare V-schotten – hoeft enkel dwarskracht door te geven.
Het uitzichtplateau is deels geplaatst boven het op maaiveld gelegen buitenterras van het paviljoen en deels boven het paviljoen zelf. Gezien het feit dat er een deel van het openbare terras is gesitueerd boven het paviljoen is de constructie gedimensioneerd op een brandwerendheid van 30 minuten. Bij beschouwing van de incidentele belastingcombinatie bij brand voldoen de portalen van de staalconstructie onbehandeld hieraan, mede vanwege de geringe momentaanfactor voor wind.
Bijzondere aspecten uitvoering
De zeer beperkte beschikbare ruimte vroeg om een efficiënt ruimtegebruik en bijbehorende planning. De historische paalfundering onder de kade zorgde voor een extra inspanning bij het aanbrengen van de nieuwe palen. In nauw overleg tussen uitvoerder, constructeur en funderingsadviseur zijn de nieuwe palen in de beperkte ruimte tussen de bestaande houten palen geplaatst.
Bijzondere functionele aspecten van het bouwwerk
Het paviljoen maakt op verschillende manieren gebruik van de ligging van de pier: Het restaurant staat strak aan het water en biedt bezoekers een mooi uitzicht en houdt tegelijkertijd ruimte vrij, zodat de pier voor iedereen toegankelijk blijft. Het dak vormt een schuilplek. Tegelijkertijd kunnen er nog steeds op allerlei manieren evenementen georganiseerd worden.
Duurzaamheid
De vrije indeelbaarheid van de plattegrond zorgt voor een toekomstbestendig gebouw.
Materiaalgebruik (efficiëntie)
Het grootste onderdeel van de staalconstructie betreft het rondlopend U-profiel. Deze vorm is eenvoudig ontstaan door het zetten van een standaard plaat van 2500 mm breed. Hierbij is dus geen sprake van materiaalverlies.
Energiegebruik en verbruik tijdens bouw en gebruik
De bouw van het paviljoen kwam voor een groot gedeelte neer op snelle assemblage.
Mate van overlast (bouwwerkzaamheden) voor mens en dier
De zeer beperkte ruimte op de Hopliedenkade midden in de Piushaven gaf weinig gelegenheid tot opslaan van bouwmaterialen. Nadat de fundering was gerealiseerd, was het optrekken van het paviljoen slechts een kwestie van assemblage, wat een groot voordeel van de realisatie was. De overlast voor de directe omgeving is daarom qua tijd en qua oppervlak zeer minimaal geweest.
Innovaties op product-, concept- en bouwniveau
In een traject van ontwerpen en bouwen werd een constructieprincipe ontwikkeld waarbij alle bouwkundige elementen van vloerafscheidingen tot zonwering een integraal onderdeel van de constructie werden.
