Algemene projectomschrijving
De Kijkkoepel is een vogelkijkpunt bij fort bij Krommeniedijk. Het cortenstalen koepeltje is geplaatst boven op een voormalige hefkoepel, ten noordwesten van het fort. De stalen, monolithische vorm is geïnspireerd op oude bunkers en sluit aan bij het militaire karakter van het fort.
Fort bij Krommeniedijk is één van de 46 forten en batterijen van de Stelling van Amsterdam. In 2017 is het fort gerenoveerd, er is een nieuw bezoekerscentrum in gevestigd en woningen voor autistische jongeren. Het gebouw en zijn omgeving hebben veel te bieden. De unieke historische en natuurgerelateerde waarden van de Stelling zijn hier goed zichtbaar en het fort bevindt zich op fietsafstand van Amsterdam. Door de inundaties die hebben plaatsgevonden en de unieke militaire stedenbouwkundige uitgangspunten die aan het gebied ten grondslag lagen, is er een uniek en weids vogelgebied ontstaan.
Ten noordwesten van het fortgebouw zijn van oudsher twee hefkoepels in het landschap aanwezig. Deze betonnen cilinders hebben aan weerszijde trappen en halverwege één van de trappen is het banket, vanwaar achter door een soldaat geschoten kon worden. In het midden van de trommel zit een rond gat, waaruit een wapen omhoog getakeld kon worden. In de tweede wereld oorlog hebben de Duitsers geprobeerd om de hefkoepels te vernietigen. Beide bouwwerken zijn daarna overwoekerd door het landschap. De noordelijke hefkoepel is door de vrijwilligers uitgegraven. De vraag was om hier een vogeluitkijkpunt te ontwerpen dat hufterproof is, zichtbaar vanuit de verte -maar niet te opvallend- en geschikt voor maximaal 10 bezoekers.
Beschrijving staalconstructie en/of gebruik van staal
Het bouwwerk is van gevouwen en gebogen stalen platen die aan elkaar gelast zijn. In de ruimte waar vroeger het wapen zat, is een constructie van stalen consoles aangebracht waarop de koepel in zijn geheel geplaatst is. Het gebruik van staal en de archetypische vorm refereert aan de militaire opzet van het fort. Het cortenstaal zorgt voor een mooie verduurzaming van het materiaal. Er is de komende jaren geen verder onderhoud nodig.
Bijzondere aspecten bouwkundig concept / ontwerp
We hebben het nieuwe uitkijkpunt centraal op de bestaande betonnen ring gezet. Daarbij bouwen we verder op de concentrische opzet van de fundamenten. Via de rechtertrap komt de bezoeker achter het banket, waar deze onzichtbaar is voor het vogelweidegebied. Vanaf hier stapt hij de voormalige betonnen fundamenten op en betreedt het koepeltje. De vorm van deze koepel is afgeleid van oude bunkers, die monolitisch en gesloten zijn van karakter. Het is een intrigerende vorm die goed past bij het fort en het landschap. De gaten voor de verrekijker hebben de vorm van vogels die achter elkaar aan vliegen. Waar vroeger een wapen door de gaten naar buiten kwam om de vijand onder schot te nemen, is dat nu een verrekijker om de vogels te bekijken. Het landschap is fantastisch weids en indrukwekkend. Via de roostervloer is de betonnen ring te zien, waar vroeger het wapen zat.
Bijzondere constructieve slimmigheden / detailleringen
De koepel heeft geen aparte constructie maar bestaat enkel uit een stalen plaat van 8mm dikte. De slimme ronde vorm van de koepel zorgen samen met het koepeldak voor sterkte. Het cortenstaal zorgt voor een mooie verduurzaming van het materiaal. Er is de komende jaren geen verder onderhoud nodig.
Bijzondere aspecten uitvoering
De koepel is in zijn geheel gemaakt in de fabriek en vervoerd vanuit Friesland naar het fort. Hier is het met een kraanwagen op de bestaande fundamenten geplaatst. De Kijkkoepel een relatief klein project dat met een hoge kwaliteit veel impact bereikt.
Bijzondere functionele aspecten van het bouwwerk
De koepel bouwt verder op de originele functionaliteiten van de voormalige hefkoepel.Waar vroeger een wapen door de gaten naar buiten kwam om de vijand onder schot te nemen, is dat nu een verrekijker om de vogels te bekijken.
Duurzaamheid
Het cortenstaal zorgt voor een mooie verduurzaming van het materiaal. Er is de komende jaren geen verder onderhoud nodig.
Materiaalgebruik (efficiëntie)
De koepel heeft geen aparte constructie maar bestaat enkel uit een stalen plaat van 8mm dikte.
Energiegebruik en verbruik tijdens bouw en gebruik
Het energiegebruik tijdens het gebruik is 0.
Mate van overlast (bouwwerkzaamheden) voor mens en dier
De koepel staat in een zeer gevoelige natuurlijke omgeving, waar veel verschillende vogels verblijven. Het bouwwerk is in zijn geheel gemaakt in de fabriek en vervoerd vanuit Friesland naar het fort. Hier is het met een kraanwagen op de bestaande fundamenten geplaatst. De overlast voor mens en natuur was hiermee minimaal.
