Hogeschool Saxion Apeldoorn: BENG, toekomstbestendig en remontabel, kortom een ‘schoolvoorbeeld’ van circulair bouwen. Door buiten de gebaande paden te kijken werd een gebouw neergezet dat letterlijk in en uit elkaar geschroefd kan worden.
| Locatie | Spoorstraat 29, Apeldoorn |
|---|---|
| Opdracht | Saxion Hogescholen, Enschede |
| Architectuur | IAA Architecten, Enschede |
| Constructief Ontwerp | ABT, Velp |
| Uitvoering | WAM en Van Duren, Winterswijk |
| Staalconstructie | Tasche Staalbouw, Albergen |
Renovatie bestaand en nieuwbouw hand in hand
De bestaande kantoren van de Nettenfabriek (1.000 m²) zijn door renovatie zorgvuldig ingepast en onderdeel van de nieuwe huisvesting geworden. Hiermee heeft dit pand een tweede leven gekregen en is het gered van de sloop. Het nieuwe onderwijsgebouw (2.500 m²) moest daarentegen bijna energieneutraal (BENG) en toekomstbestendig zijn. Het programma van eisen van Saxion was op het gebied van duurzaamheid bijzonder ambitieus om zo met deze nieuwe faculteit zelf het goede voorbeeld aan haar studenten te geven.
De milieuprestatie van materialen & carbon footprint
In opdracht van Saxion heeft IAA Architecten het gebouw zo ontworpen dat nieuw en oud naadloos in elkaar overgaan. Het bestaande kantoorpand met historische elementen, zoals muurschilderingen en een antieke trap, zijn bewaard gebleven. In de constructie van de nieuwbouw is door ABT goed gekeken naar de milieuprestaties van materialen. De bouwvorm is van grote invloed op de milieuprestatie. Door vierlaagse nieuwbouw, in plaats van drie lagen met overkluizing, over de bestaande Nettenfabriek te plaatsen, is de gebouwstructuur veel compacter en duurzamer ontworpen. Compacter bouwen heeft een gunstige uitwerking op de reductie van de carbon footprint.
Hierdoor is er veel materiaal voor de dakconstructie en isolatielagen uitgespaard. Door daarnaast voor een lichte stalen hoofddraagconstructie te kiezen van S355-staal is de CO2-uitstoot verder omlaag gebracht en geminimaliseerd. In combinatie met het achterwege laten van een extra betonnen druklaag kon zo bijna 150.000 kg CO2 bespaard worden (25% milieuwinst). Op deze manier is een 'schone' constructie met minimale carbon footprint gerealiseerd.
In het project zijn klimaatvloeren toegepast met betonkernactivering. Op een slimme manier wordt gebruik gemaakt van de massa van de vloer, die in staat is om warmte en kou te bufferen en af te geven. Naast een aangenaam binnenklimaat in zowel de zomer als de winter, is het energiezuinig maar ook gezonder. De techniek van thermisch activeren van gebouwmassa werkt op basis van stralingswarmte waardoor er minder lucht en stofverplaatsing is. Dit zorgt daarnaast voor betere leerprestaties en minder kans op ziektes.
Flexibiliteit van gebouw zorgt voor een lange levensduur
De keuze voor staal zorgde ervoor dat er slank ontworpen kon worden en kreeg het gebouw een industriële uitstraling. Dit wordt nog eens versterkt door de oude muren van de Nettenfabriek die verweven zijn met de nieuwbouw. Door inpandige kolommen in de nieuwbouw te vermijden en de draaglijnen in de gevelzone op te nemen is daarnaast een grote vrije vloerindeling mogelijk. Hierdoor zijn dragende binnenwanden overbodig, blijft het gebouw flexibel en kunnen ruimten eenvoudig vergroot of verkleind worden. De vloeren hebben daarnaast overcapaciteit waardoor ze hogere belastingen aankunnen dan nu het geval is en is er ruimte voor extra sparingen. Dit geldt ook voor de staalconstructie. Hiermee is het gebouw ook geschikt voor eventuele andere toekomstige functies.
Snel en industrieel bouwproces
Door de constructie remontabel te ontwerpen en de klimaatvloeren met betonkernactivering uit te voeren zonder druklaag, ontstond een volledige droge bouw. Een goede voorbereiding zorgde ervoor dat Hogeschool Saxion in slechts 24 weken gebouwd kon worden en studenten met de start van het nieuwe studiejaar het gebouw in gebruik konden nemen.
Remontabel voor 2nd life design
Bij het ontwerp is ook in de vloerconstructie rekening gehouden met toekomstig gebruik. Door de vloeren met doken aan de staalconstructie te bevestigen en het achterwege laten van een druklaag, kunnen de klimaatvloeren gemakkelijk uit het gebouw gehaald worden en geheel opnieuw gebruikt worden. Om dit mogelijk te maken is een remontabele koppeling tussen klimaatvloer en stalen skelet ontwikkeld. Er is hier bewust gekozen om de klimaatvloeren boven op de stalen liggers te leggen, zodat grote excentriciteiten als gevolg van excentrische opleggingen uit de vloeren zijn voorkomen. De basis voor deze koppeling zijn de doken welke op de bovenzijde van de stalen liggers zijn gelast. Door in het productieproces de klimaatvloeren van een tweetal kleine ronde sparingen te voorzien konden tijdens montage de klimaatvloeren over de doken worden gemonteerd. Door de ruimte tussen sparing en knoop aan te gieten is een goede constructieve koppeling tot stand gekomen.
Om dit mogelijk te maken was in de werkvoorbereiding veel afstemming nodig tussen staalconstructie en het legplan van de klimaatvloeren. De ontworpen remontabele koppeling en het achterwege laten van de druklaag maken het mogelijk om bij sloop in de toekomst alle constructieonderdelen zonder beschadigingen te hergebruiken. Door het gekozen installatieconcept waren vloersparingen niet nodig waardoor de vloerplaten gaaf zijn gebleven. Een mooi schoolvoorbeeld van circulariteit.
Het project is compact gebouwd waardoor het een gunstige uitwerking heeft op de reductie van de carbon footprint. Het is tevens een flexibel gebouw waardoor het geschikt is voor andere functies in de toekomst en het is circulair omdat vloeren en (stalen) constructiedelen zonder beschadigingen hergebruikt kunnen worden.
Door de compacte bouw is er veel materiaal voor de dakconstructie en isolatielagen uitgespaard. Door daarnaast voor een lichte stalen hoofddraagconstructie te kiezen van S355-staal is de CO2-uitstoot verder omlaag gebracht en geminimaliseerd. In combinatie met het achterwege laten van een extra betonnen druklaag kon zo bijna 150.000 kg CO2 bespaard worden (25% milieuwinst). Op deze manier is een 'schone' constructie met minimale carbon footprint gerealiseerd.
In het project zijn klimaatvloeren toegepast met betonkernactivering. Op een slimme manier wordt gebruik gemaakt van de massa van de vloer, die in staat is om warmte en kou te bufferen en af te geven. Naast een aangenaam binnenklimaat in zowel de zomer als de winter, is het energiezuinig maar ook gezonder. De techniek van thermisch activeren van gebouwmassa werkt op basis van stralingswarmte waardoor er minder lucht en stofverplaatsing is. Dit zorgt daarnaast voor betere leerprestaties en minder kans op ziektes.
Snel en industrieel bouwproces
Door de constructie remontabel te ontwerpen en de klimaatvloeren met betonkernactivering uit te voeren zonder druklaag, ontstond een volledige droge bouw. Een goede voorbereiding zorgde ervoor dat Hogeschool Saxion in slechts 24 weken gebouwd kon worden en studenten met de start van het nieuwe studiejaar het gebouw in gebruik konden nemen.
Betonkernactivering voor aangenaam klimaat
In het project zijn klimaatvloeren toegepast met betonkernactivering. Op een slimme manier wordt gebruik gemaakt van de massa van de vloer, die in staat is om warmte en kou te bufferen en af te geven. Naast een aangenaam binnenklimaat in zowel de zomer als de winter, is het energiezuinig maar ook gezonder. De techniek van thermisch activeren van gebouwmassa werkt op basis van stralingswarmte waardoor er minder lucht en stofverplaatsing is. Dit zorgt daarnaast voor betere leerprestaties en minder kans op ziektes.
Remontabel voor 2nd life design
Bij het ontwerp is ook in de vloerconstructie rekening gehouden met toekomstig gebruik. Door de vloeren met doken aan de staalconstructie te bevestigen en het achterwege laten van een druklaag, kunnen de klimaatvloeren gemakkelijk uit het gebouw gehaald worden en geheel opnieuw gebruikt worden. Om dit mogelijk te maken is een remontabele koppeling tussen klimaatvloer en stalen skelet ontwikkeld. Er is hier bewust gekozen om de klimaatvloeren boven op de stalen liggers te leggen, zodat grote excentriciteiten als gevolg van excentrische opleggingen uit de vloeren zijn voorkomen. De basis voor deze koppeling zijn de doken welke op de bovenzijde van de stalen liggers zijn gelast. Door in het productieproces de klimaatvloeren van een tweetal kleine ronde sparingen te voorzien konden tijdens montage de klimaatvloeren over de doken worden gemonteerd. Door de ruimte tussen sparing en knoop aan te gieten is een goede constructieve koppeling tot stand gekomen.
Om dit mogelijk te maken was in de werkvoorbereiding veel afstemming nodig tussen staalconstructie en het legplan van de klimaatvloeren. De ontworpen remontabele koppeling en het achterwege laten van de druklaag maken het mogelijk om bij sloop in de toekomst alle constructieonderdelen zonder beschadigingen te hergebruiken. Door het gekozen installatieconcept waren vloersparingen niet nodig waardoor de vloerplaten gaaf zijn gebleven. Een mooi schoolvoorbeeld van circulariteit.
