Staal en glas werken constructief samen in de nieuwe, verdiepte entreefoyer van het Van Gogh Museum. Het rondgaand stalen frame draagt glazen liggers met in het midden een lengte van 12 m. Hierop zijn staal-glas dakpanelen gelijmd.
| Locatie | Museumplein 8, Amsterdam |
|---|---|
| Opdracht | Rijksvastgoedbedrijf, Den Haag |
| Architectuur | Hans van Heeswijk architecten, Amsterdam |
| Constructief Ontwerp | Octatube, Delft |
| Uitvoering | Bouwbderijf van der Spek, Pijnacker |
| Staalconstructie | Octatube, Delft |
Voor het nieuwe entreegebouw van het Van Gogh Museum in Amsterdam heeft Kisho Kurokawa Architects & Associates een schetsontwerp gemaakt dat in hoofdlijnen bestaat uit het voltooien van de ellipsvormige gebouwvleugel die het bureau in 1999 al in Amsterdam realiseerde. Dit idee is door Hans van Heeswijk architecten uitgewerkt, gematerialiseerd en gerealiseerd. Het gebouw bestaat uit een geheel stalen en glazen kap die over de bestaande, verdiepte vijver is gezet. Vanuit een nieuwe entree, direct aan het Museumplein, wordt deze nieuwe, verdiepte entreefoyer van het museum bereikt. Hier bevinden zich een garderobe, een museumwinkel, balies en sanitair. Vanuit de foyer zijn de beide vleugels van het museum te bereiken, het Rietveldgebouw voor de vaste Van Gogh-collectie en de Kurokawavleugel voor de tijdelijke tentoonstellingen. Het entreegebouw is op 4 september 2015 voor het publiek geopend. Wat tot dan een somber stukje Museumplein was, is nu een uitnodigende oriëntatieplek.
In het ontwerp is op een gebruik gemaakt van de samenwerking van de samenwerkende materialen staal en glas. Een rondgaand stalen frame draagt glazen liggers met in het midden een lengte van 12 meter. Hierop zijn stalen-glazen dakpanelen gelijmd. De gevels bestaan uit koudgebogen, geïsoleerde glaspanelen van 3,6x1,8 m. Deze zijn op een ellipsvormig stalen frame bevestigd. Hierdoor kon voor de gevels een zuivere ellipsvorm worden gemaakt.
De integrale samenwerking tussen de materialen staal en glas. Hierbij is gebruik gemaakt van de innovatieve ontwikkelingen die de meest recentre jaren in glas zijn bereikt. Dit gebouw had dan ook alleen maar in de periode 2014-2015 gebouwd kunnen worden.
Dakconstructie
Het spektakel speelt zich bovengronds af met de glazen opbouw. Deze steunt op een stalen constructie van slechts een rondgaande stalen buis rond 406 mm. Deze stalen binnenconstructie volgt de dubbelgekromde contour van de buitenschil op ongeveer 1 m uit de gevel en het dak. Zodoende komt de transparantie beter uit. De buiskolommen zijn ingeklemd door een ondersteuning bij de vloeren en op het maaiveldniveau. Verder zijn er geen stabiliteitskruizen of dergelijke toegepast. Dat kon omdat de stijfheid deels uit het glazen dak komt en omdat de gebogen buis aan de gevelzijde is verbonden met de constructie van de bestaande Kurokawavleugel. Het is hiermee de grootste glasconstructie in Nederland waarin de glazen vinnen (liggers en staanders) en glaspanelen, geactiveerde elementen van de hoofdconstructie zijn.
Ellipsvormige gevels
Eén van de uitdagingen van de halve ellipsvorm is dat het glas steeds een andere buigstraal heeft. Warmgebogen glas zou daarom veel te duur worden en vlakke segmenten doen afbreuk aan de vormgeving. Vandaar dat de keuze al vrij snel viel op het koud buigen van het glas. Een techniek die nu al geruime tijd wordt toegepast, maar in dit project toch een complexe toepassing heeft vanwege de combinatie met glasvinnen en de kleine buigstraal. De glasplaten zijn 1,80 meter hoog en 3,60 meter breed. De buigstraal is hier vrij klein en daardoor zijn de spanningen die optreden hoog. Vanwege die buigstraal moest het glas juist dun zijn. Het effect dat je dan krijgt is dat die hoge glasplaten een ander buiggedrag vertonen en als het ware willen vouwen in plaats van een cilindrische vorm aan te nemen. Daar hebben we de samenstelling van het glas op afgestemd.
Het project is in een uiterst korte periode van anderhalf jaar voor engineering en uitvoering gerealiseerd. Dat kon doordat ontwerpers en uitvoerenden op efficiënt hebben samengewerkt en elkaars deskundigheid hebben benut.
Door de slanke staalconstructie en het low-iron glas is een transparant en daardoor uitnodigend gebouw gerealiseerd. Een welkomstgebaar dat vanaf de opening op 4 september 2015 dan ook succesvol is gebleken.
