Vanuit de bediencentrale worden ruim 30 bruggen in de regio centraal op afstand bediend.
| Locatie | Goudse Schouw 2 2407 BM Alphen aan den Rijn, Alphen aan den Rijn |
|---|---|
| Opdracht | Provincie Zuid Holland, Alphen aan den Rijn |
| Architectuur | Blok Kats van Veen architecten en Bureau B+B (landschap), Amsterdam |
| Constructief Ontwerp | Pieters Bouwtechniek, Utrecht |
| Uitvoering | Bouwbedrijf Nobel, Bodegraven |
| Staalconstructie | Nelissen van Gerwen, Oss |
Met ultramoderne bedieningshard- en software, wordt de doorstroming van weg- en vaarwegverkeer sneller, veiliger en betrouwbaarder. Het gebouw maakt onderdeel uit van een ecologisch verantwoord ingericht terrein dat een bijzonder publiek karakter heeft. Er is ontworpen volgens het Trias Energetica-model aangevuld met de specifieke duurzaamheid methodiek 'ruimtelijk energie ontwerp' van Blok Kats van Veen architecten (B K V V). Het gebouw is energieneutraal met een zeer laag energieverbruik.
Opdrachtgever Jasper Mekkes: 'Anno 2013 kan het daarom niet meer zo zijn dat er bij iedere brug een brugwachter zit. Het moet moderner, met modernere apparatuur en een moderne en comfortabele behuizing. De brugwachters zitten hier immers 24 uur per dag. Wat we ook hebben ontdekt met dit project is dat duurzaamheid niet per definitie duur betekent. Sterker nog, de focus op duurzaamheid heeft ons aantoonbaar een groot rendement opgeleverd.'
Architect Robert van Kats: 'Met Steekterpoort is de nieuwe standaard gezet voor bediencentrales. We zijn erg enthousiast over het gebouw vanuit de architectuur bezien maar de ware betekenis zit hem in de hoge standaard van comfortabel werken, duurzaamheid en technische innovaties. We zijn zeer vereerd deze toevoeging aan het landschap van Alphen aan den Rijn te hebben mogen doen.'
De waterhuishouding van zowel gebouw (vasthouden van water met sedumdak, waterbesparende toiletten, waterloze urinoirs) als park (water vasthouden in terrein door aangelegde watergang, poelen en waterdoorlatende klinkers), de energieprestatie (EPC = 0), de keus voor een zoveel mogelijk ecologisch verantwoord ontwerp (onder meer door de typen bouw materialen, maar ook bijvoorbeeld door de keus voor het niet inzaaien van het park maar alleen de meest optimale ecologische situatie voor gebiedseigen flora en fauna creeeren, met gebiedseigen, schrale grond) dragen bij aan de status.
De bediencentrale Steekterpoort is gesitueerd op een kruispunt van vaarwegen; van de Gouwe, de Oude Rijn en het Aarkanaal. Vanuit de bediencentrale worden bruggen bediend op verschillende rivieren en kanalen. Het gaat om ophaalbruggen, klapbruggen, basculebruggen en een drietal monumentale hefbruggen. De bediencentrale is gesitueerd naast de meest noordelijke hefbrug over de Gouwe (Hefbrug Gouwesluis) ten oosten van Alphen aan de Rijn.
De bediencentrale is in architectuur verwant aan de hefbrug Gouwesluis en met respectvolle afstand gepositioneerd naast de hefbrug. Het gebouw gaat op in het utilitaire landschap.
De bediencentrale heeft tien bedienplekken welke samen de ‘cockpit’ vormen, twee individuele kantoorruimtes, een multifunctionele ruimte voorzien van een pantry welke dienst doet als kantine en vergaderruimte. Tevens is voorzien in de functies parkeren, containeropslag, fietsenberging, botenloods, entree, installatieruimte WTB, installatieruimte TSO, toiletten, werkkast, archiefruimte. Extra opgenomen zijn een lift, oplaadpunten voor elektrische auto’s, miva toilet, en bij de bedienruimte en bedieninstallatieruimte een computervloer.
De gebouwmaterialen zijn beton, staal, glas, translucente panelen en bamboe. Ook de op maat ontworpen en gemaakte ‘specials’ voor tafel, bureaubladen, pantry en kastenwand bestaan uit bamboe plaatmateriaal. Daaraan zijn toegevoegd de materialen van de diverse producten voor de losse inrichting. Bijzonder zijn de akoestische wand van de kantine en de lamp boven de kantine/vergadertafel welke door een kunstenaar op maat gemaakt zijn van natuurvilt. Producten zijn zoveel mogelijk gekozen op basis van duurzame materialen en productieprocessen. Er is gezocht naar de juiste balans in duurzaamheid, comfort en uitstraling. Het dak is voorzien van sedum beplanting en pv-cellen.
Begane grond:
De gevel van de begane grond is een combinatie van glas en translucente delen. De dichte delen zijn uitgevoerd in ‘graffiti onvriendelijke’ materialen. De dichte gevels van de overige ruimten op de begane grond zijn opgebouwd uit translucente panelen. Dit geeft een prettige sfeer in de ruimte ondanks dat het gesloten ruimten zijn. De gehele begane grond is voorzien van een gietvloer in lichtgrijze kleur. Wanden zijn eveneens gesausd in een lichtgrijze kleur. Uitzondering is de entree. Deze wanden zijn bekleed met bamboe doorgezet naar de verdieping. De entree trap is van staal met bamboe ingelegde treden. De glaspui van de entree zorgt voor veel daglicht en een herkenbare entree. Het gehele plafond is een zeer hoog geïsoleerde vloer en afgewerkt met een stucsysteem in een lichtgrijze ‘betonlook’ kleur.
Verdieping:
Op de verdieping bevinden zicht de meest belangrijke ruimten, de 'Cockpit' en de installatieruimte, het hart van het gebouw. Net als in een echte cockpit – waar piloten eigenlijk ook alles met computers kunnen aansturen – heeft deze ruitme een goed uitzicht en efficiënte, overzichtelijke en comfortabele werkplekken. De verdieping heeft geen directe zoninval door vaste horizontale lamellen, veel daglicht, goed uitzicht, lage warmtelast, geen hinderlijke reflecties en regelbare screens tussen glas en lamellen. De gehele verdieping met uitzondering van sanitaire ruimten, technische ruimten, werk- en archiefkasten is voorzien van bamboe parket. Ook de computervloer in de bedienruimte is afgewerkt met hetzelfde bamboeparket op uitneembare vloerdelen. De ruimte onder de hele vloer van de bedienruimte blijft zo bereikbaar. De overige vloeren zijn voorzien van een lichtgrijze gietvloer. Wanden zijn per ruimte verschillend afgewerkt. De basis vormt de bamboe afwerking in combinatie met de volledig glas puien van de kantoren. Het gehele plafond is de onderzijde van de integrale vloer in schoonwerk beton. De wanden van de sanitaire ruimten zijn voorzien van een lichtgrijze pu-coating. Bamboe komt hier terug in de vorm van de wastafelbladen.
Landschap:
De inrichting van het terrein is geïnspireerd op het utilitaire karakter van de Gouwe, de monumentale Gouwesluisbrug en het grazige veenweidegebied met sloten en greppels dat Alphen aan den Rijn omringd. De inrichting van het terrein is te typeren als een landschapstuin waarbij niet precies duidelijk is waar het landschap eindigt en waar de tuin begint. Aan de oostzijde bestaat het terrein uit een kruidenrijk grasland op een flauwe helling van de Boskoopseweg tot de hoofdentree van het gebouw. Een slingerende greppel verzamelt, buffert en zuivert het omgevingswater en zorgt voor nattere zones met een gevarieerde oeverbeplanting en drogere zones met inheemse bermbeplanting. In het landschap staan verschillende essensoorten (de karakteristieke boom voor de Gouwezone) met verschillende bladvormen, bloeiwijzen en herfstkleuren.
Aan de westzijde staat het bedieningscentrum op een stoere kade van zwarte waterdoorlatende betonsteen en stelconplaten. Parkeren is gesitueerd onder de nieuwbouw en bij het aangrenzende talud en wordt hierdoor aan het zicht onttrokken. De kade is openbaar toegankelijk. Lange banken zijn opgenomen op de kade en in het omringende landschap. Het terrein vormt hierdoor een aangename verblijfsplek voor bewoners van Alphen aan den Rijn en werknemers van de provincie Zuid-Holland.
De ambities van de Provincie op het gebied van duurzaamheid worden in de terreininrichting doorgezet en overgebracht. Vooral het functioneren van het watersysteem wordt op verschillende plaatsen zichtbaar gemaakt. Het pad van de Boskoopseweg naar de hoofdentree van het centrum loopt door het grasland en kruist met een bruggetje de greppel. Het bestaande fietspad wordt opgenomen in het totaalontwerp. Met de terreininrichting wordt het bedieningscentrum op natuurlijke wijze opgenomen in zijn omgeving.
De vakwerken zijn uitgevoerd in kokerprofielen, waarbij de buitenmaten in het hele vakwerk gelijk zijn gehouden. Door de wanddikte te varieren is het staalgebruik geoptimaliseerd. Het staal blijft in het zicht en er is dan ook extra aandacht besteed aan de detaillering en de uitvoering van de lassen.
De vakwerken zijn aangevoerd in vier delen. Op het werk zijn de delen aan elkaar gebout. De uitkragende delen zijn hierbij tijdelijk onderstempeld totdat de vakwerken compleet waren.
De stabiliteit van het gebouw wordt verzorgd door windverbanden. Deze zijn om de illusie van een zwevende bovenbouw in stand te houden binnen de contour geplaatst van de vakwerken. In de fundering zijn de belastingen uit de windverbanden gekoppeld met de posities van de kolommen waar het meeste gewicht naar beneden komt.
De vakwerken worden gedragen door maar twee stalen kolommen aan iedere zijde. De kolommen zijn uitgerekend op zware aanrijdbelastingen om voortschrijdende instorting te voorkomen. Voor de brandwerendheid zijn ze gevuld met beton.
De vloeren zijn gemaakt met Slimline-vloeren die van zijgevel naar zijgevel overspannen. Door de hart-op-hart-afstand van de liggers aan te passen aan de belastingen is een optimaal staalgebruik mogelijk. Dit is in wezen een stalen balklaag met een onderplaat van beton. De installaties zijn geïntegreerd in de vloerhoogte waardoor een zeer flexibele installatieindeling mogelijk is. De betonvloeren zelf zijn voorzien van betonkernactivering.
Het bijzondere aan het project is de grote uitkraging waaronder wordt geparkeerd. Om de uitkraging economisch te kunnen uitvoeren is er voor gekozen om verdiepinghoge vakwerken te maken in de zijwanden. De vakwerkvorm zorgt voor een grote transparantie in de gevel. Aan de koppen van het gebouw is gebruik gemaakt van alleen trekstangen. Het eindveld is vrij gehouden van diagonalen om het zicht op het kanaal niet te hinderen.
Technische specificaties van het energieneutraal en ecologisch verantwoord gebouw en omliggend openbaar park van de bediencentrale Steekterpoort door de Provincie Zuid-Holland:
1. Energie Prestatie Coëfficient (EPC) gebouw = 0,0.
2. Bronsysteem.
Vermogen: 178.000 kWh.
Rendement: COP = 14,8 (1 kWh erin = 14,8 kWh eruit).
3. Zonnepanelen.
Vermogen: 18.000 Wattpiek.
Rendement: 0,85x18.000 Wp per jaar = 15.300 kWh per jaar.
4. Energietransitie.
Het gebouw heeft geen gasaansluiting.
5. Koeling datacenter.
De systeemkasten in het datacenter van het gebouw worden via koude en warmtewisseling met water uit de bodem gekoeld in de kast zelf. Energiebesparing door niet de hele ruimte te koelen.
6. Sedumdak dat zorgt voor:
– temperatuurverhoging in winter en temperatuurverlaging in zomer;
– filteren van fijnstof;
– vasthouden van regenwater.
7. Driedubbel glas (Triple glas).
8. Zonwering.
In de vorm van horizontale lamellen en screens aan de buitenzijde om te voorkomen dat warmtelast van buiten naar binnen komt waardoor de installatie kleiner ontworpen kon worden.
9. Energiezuinige verlichtingsconcepten (LED en aanwezigheidsdetectie).
10. Waterloze urinoirs.
11. Ecologisch verantwoord openbaar park.
Water wordt vastgehouden in het omliggende terrein in plaats van direct afgevoerd via de nieuw aangelegde watergang. De watergang is zo aangelegd dat in de verschillende delen van de watergang (greppel, sloot, kademuur, uitmondend in een poel) gevarieerde en zo optimaal mogelijke ecologische milieus ontstaan.
– taluds van watergang minimaal 1:5 of flauwer waar mogelijk (voor stevigheid en ecologie).
– het beheer van het terrein zal plaatsvinden op ecologisch verantwoorde wijze, wat wil zeggen niet overbodig inzaaien of planten, gefaseerd maaien, afzetten en afvoeren.
– niet-chemische bestrijding van onkruid in verharde delen terrein.
12. Overtollig water wordt van het dak afgevoerd naar de aangelegde watergang (in plaats van direct naar riool).
13. Waterdoorlatende klinkers.
14. Innovatief verwarmen van gebouw met verse, warme lucht (warmte geproduceerd door
datacenter) die in luchtkanalen door de bureaus en kasten stroomt.
15. Zeer dunne prefab betonnen vloeren om materiaal en ruimte te besparen.
16. Snellaadpaal voor het binnen een half uur opladen van twee elektrische auto's.
Door de ronde vorm van de kopse gevel liggen de trekstangen in het vakkwerk niet meer in het vlak van het vakwerk, maar komen naar binnen. Hierdoor ontstaan trek en drukkrachten in de liggers van de Slimline-vloer. De vloerliggers zijn geplaatst waar de diagonalen aankomen. De krachten zijn meegenomen in de uitwerking van de vloeren en kunnen daar prima worden opgenomen. De vakwerken zijn aangevoerd in vier delen. Op het werk zijn de delen aan elkaar gebout. De uitkragende delen zijn hierbij tijdelijk onderstempeld totdat de vakwerken compleet waren.
Het gebouw maakt onderdeel uit van een ecologisch verantwoord ingericht terrein dat een bijzonder publiek karakter heeft. Er is ontworpen volgens het Trias Energetica model aangevuld met de specifieke duurzaamheid methodiek 'ruimtelijk energie ontwerp' van Blok Kats van Veen architecten (B K V V). Het gebouw is energie neutraal met een zeer laag energieverbruik.
