Algemene projectomschrijving
De Uyllanderbrug (brug 2007 A'dam) is een nieuwe boogbrug over het Amsterdam-Rijnkanaal in de gemeente Diemen en is de toekomstige verbinding tussen de wijk IJburg en de snelwegen A1 en A9. De overspanning van de brug bedraagt 150 m. Op de nieuwe brug zijn vier rijbanen en een fietspad voorzien.
Stedenbouwkundig is de brug de tegenhanger van de Enneüs Heermabrug naar het centrum van Amsterdam. Verder is de brug op te vatten als de oostelijke entree van IJburg. De opdrachtgever vroeg om een boogbrug van staal, geen vlakke betonbrug. Dit past goed bij andere bruggen over het Amsterdam-Rijnkanaal met een duidelijk constructieve presentatie. Ook sluit de vorm van de brug, met de karakteristieken van een toegangspoort, goed aan bij de Heermabrug.
Een verschil met de Heermabrug is dat bij de Uyllanderbrug geen pijler in het midden mogelijk is, vanwege de doorvaart op het Amsterdam-Rijnkanaal. Er moest een lange, ononderbroken overspanning van 150 m komen, met een doorvaarthoogte van 9,3 m. De bogen met de trekbalken hebben een schuine stand die is afgestemd op de schuine lijnen van de andere drie bruggen die IJburg met het vaste land verbinden. De noodzakelijke stijfheid in de dwarsrichting is geconcentreerd in twee zware dwarsbalken die een geheel vormen met de rechte begindelen van de bogen en zo voor de afleiding van de krachten naar de fundering zorgen. Hierna is de boog tot de helft versmald. Belangrijk kenmerk van het ontwerp is ook dat, in dwarsrichting, de bovenkanten van de bogen en alle tussenstukken in dezelfde horizontale vlakken liggen. Vanaf de buitenzijde gezien zijn de leuningen en de vangrails nauwelijks zichtbaar.
De betonnen aanbruggen overspannen gemiddeld 45 m, ondersteund door zware betonnen jukken. Ook hier is de vormgeving afgestemd op de schuine lijnen. De breedte van de brugplaat schuift als het ware tussen de boogaanzetten in. Zoals een kapiteel de kolom beëindigt en het vervolg inleidt, vormen de constructieve dwarsribben bij de oplegging van de boog een vergelijkbare accentuering van het totale krachtenspel waarin alles met alles in verband staat. De gehele constructie heeft een lichte kleur. Gebroken wit voor het staal, lichtgrijs beton en leuningen met balusters van roestvast staal.
Beschrijving staalconstructie en/of gebruik van staal
De staalconstructie bestaat uit een kokervormige doorsnede voor de hoofdligger (rechthoek) en boog (paralellogram) uit S460ML met voornamelijk plaatdiktes van 40 mm (tot maximaal 80 mm) met afmetingen tussen 1 m en 2,5 m waarbij de plaatvelden intern verstijfd zijn. De dwarsdragers zijn I-liggers uit S355 in dunnere platen. Het is een volledige gelaste constructie met een totaalgewicht (constructief staal) van ±2700 ton. De volledige constructie is geconserveerd met zinkschooperen en een verfsysteem, met uitzondering van het interne van boog en hoofdligger die hermetisch afgesloten zijn en dus onbehandeld.
Bijzondere aspecten bouwkundig concept / ontwerp
Het brugdek van ±27 m breed bestaat uit I-vormige stalen dwarsdragers met een 300 mm dik betondek dat op definitieve vezelversterkte kunststof bekistingspanelen in het werk is gestort. De brug krijgt hiermee een zeer hybride karakter.
Vanwege de naar binnen gekantelde bogen en de kromming in het dek verloopt het dek ook in breedte waardoor de dwarsdragers verschillende lengtes hebben. Er is een minimaal aantal hangers toegepast die in een waaiervorm zijn aangebracht. Deze 16 hangers zijn als massieve stalen staven rond 220 mm uitgevoerd. Deze zijn in het werk, nadat alle permanente belasting was aangebracht, op de juiste lengte vastgelast. Er is bij het ontwerp rekening gehouden met het uitvallen van één hanger bij een calamiteit. De booggeboorte is het meest technische detail waar alle krachten bij elkaar komen. Aan de buitenkant is dit minder zichtbaar dan aan de binnenzijde.
De smallere hoofdligger sluit hier aan op de bredere boog evenals de einddwarsdrager met het betonnen dek. De verschillende schuifkrachten dienen geleidelijk bij de geboorte te worden ingeleid.
Bijzondere constructieve slimmigheden / detailleringen
Om het betonnen brugdek boven het water te kunnen storten zonder overlast voor het scheepvaartverkeer is gekozen voor een vezelversterkte kunststof bekisting, die tevens als decoratieve onderkant aanwezig blijft. De VVK-platen zijn vanwege het lage gewicht al voor het invaren van de brug op het dek geplaatst.
Bijzondere aspecten uitvoering
Het brugdek is geschikt voor het in de toekomst aanbrengen van een vrijliggende busbaan.
Er is rekening mee gehouden om het fietspad dan naar de buitenzijde van de brug te verplaatsen. De belastingen voor deze vrije indeelbaarheid wordt door de Eurocode opgelegd.
De brug wordt gebruikt voor het transport van diverse infrastructuur. Onder de brug zijn hiervoor een groot aantal HDPE -buizen aangebracht die door de dwarsdragers heen lopen.
Bijzondere functionele aspecten van het bouwwerk
De brugdelen werden in tot grote onderdelen (tot 75 m lang) gefabriceerd in de werkhuizen in Gent (B) en Eeklo (B), waarna ze over water werden aangevoerd tot het assemblageterrein net naast de definitieve locatie. Hiermee werd het deel werk op locatie tot een minimum beperkt, rekening houdend met de transportmogelijkheden. Na het afwerken van de brug op het assemblageterrein en het aanbrengen van bekisting voor het betondek werd de bug in zijn geheel in een weekend over het kanaal verplaatst en afgezet op de definitieve locatie.
Duurzaamheid
Materiaalgebruik (efficiëntie)
De hoofddraagconstructie is uitgevoerd als kokervormige doorsneden in de staalsoort S460. Door deze staalkwaliteit kan er met dunnere plaatdiktes worden geconstrueerd dan bij de meer het gangbare S355. Dit scheelt al gauw 30% in het staalgewicht. Ook heeft dit voordelen bij de fabricage door de lagere (hijs)gewichten en kleinere lasvolumes. Enkel de vermoeiingsgevoeliger onderdelen, zoals bij dwarsdragers van het rijdek, werden uitgevoerd in S355.
Energiegebruik en verbruik tijdens bouw en gebruik
Mate van overlast (bouwwerkzaamheden) voor mens en dier
De combinatie van de bouwmethode, de aanvoer van de grote onderdelen over water (i.p.v. over de weg) en de relatief grote afstand tot woonzones heeft de bouw een minimum aan overlast veroorzaakt.
Innovaties op product-, concept- en bouwniveau
Om het betonnen brugdek boven het water te kunnen storten zonder overlast voor het scheepvaartverkeer is gekozen voor een vezelversterkte kunststofbekisting die tevens als decoratieve onderkant aanwezig blijft. De VVK-panelen zijn vanwege het lage gewicht al voor het invaren van de brug op het dek geplaatst.
