Bouwdeel D(emontabel) is een superlichtgewicht kantoorgebouw met een hybride draagstructuur van staal en hout. Het is een geheel eigen ontwikkeling van cepezed, dat het ook ontwierp en de uitvoering coördineerde..
| Locatie | Nieuwelaan 72, Delft |
|---|---|
| Opdracht | cepezedprojects, Delft |
| Architectuur | architectenbureau cepezed, Delft |
| Constructief Ontwerp | IMd, Rotterdam |
| Uitvoering | cepezedbouwteam, Delft |
| Staalconstructie | Voortman Steel Construction, Rijssen |
Bouwdeel D(emontabel) is een modern, duurzaam en volledig weer uiteen te nemen gebouw van een kleine 1.000 m2 op het terrein van een historisch, monumentaal gebouwcomplex in het centrum van Delft. Dit terrein is eigendom van cepezed, dat als onderneming expertise heeft op het gebied van zowel het ontwikkelen, ontwerpen als realiseren van gebouwen. cepezed verwierf het complex met voormalige laboratoria van de Technische Universiteit Delft in 2012. Het vormde de monumentale gebouwen om tot creatief cluster met huisvesting voor uiteenlopende bedrijven in de creatieve sector, waaronder het bureau zelf. Het enige niet-monumentale pand op het terrein verkeerde echter in slechte staat en heeft nu plaats gemaakt voor de nieuwbouw van Bouwdeel D(emontabel). Ook dit is weer een volledig eigen ontwikkeling van cepezed en ook dit is weer bestemd voor ondernemingen in de kennisintensieve creatieve industrie.
Bouwdeel D(emontabel) bestaat uit een rationeel geoptimaliseerd bouwpakket met een stalen, geprefabriceerde en buitengewoon ranke hoofddraagconstructie. De constructieve vloeren en het dak zijn van lichtgewicht houten Laminated Veneer Lumber (LVL)-elementen die eveneens geprefabriceerd zijn. Deze hebben een compacte hoogte en de installaties zijn erin geïntegreerd. De ribben van de LVL-elementen blijven volledig in het zicht en maken deel uit van de gebouwesthetiek. De dekvloer is biobased en bestaat uit grintachtige korrels in een kartonnen honingraatstructuur met daarop gipsvezelplaten. De hele dekvloer is droog en gemakkelijk weer verwijderbaar. De pvc afwerkvloer is van deels gerecycled pvc. Het gebouw heeft geen kozijnen: het dubbellaags isolatieglas is direct op de staalconstructie gemonteerd. De staalconstructie is daarvoor voorzien van opgelaste schroefprofielen. De gevel is grotendeels transparant, wat maakt dat tussen de binnen- en buitenwereld een sterke zichtrelatie bestaat. Verticale lamelstroken zijn voor natuurlijke ventilatie te openen. Het nuchtere, moderne gebouw contrasteert sterk en spannend met de bestaande bouw. Daarmee is het ook illustratief voor de manier waarop cepezed omgaat met de combinatie van nieuwe en historische bouw.
Voor het bouwvolume van 11 x 21,5 x 12,5 m is inclusief montagestaal slechts 41,5 ton staal gebruikt. De kokerprofielen zijn daarbij uitgevoerd in kwaliteit S275 en de geïntegreerde randliggers en alle overige staal hebben de kwaliteit S355. Het staalskelet bestaat in basis uit ranke kokerkolommen gecombineerde met geïntegreerde randliggers van zetwerk.
Belangrijk uitgangspunten van Bouwdeel D(emontabel) waren eenvoud, een absoluut minimum aan materiaalgebruik en daarmee gewicht én een volledige totstandkoming als superefficiënt bouwpakket dat desgewenst ook weer te demonteren en elders te remonteren is. Deze ambities zijn verwezenlijkt door toepassing van een hybride draagstructuur dat bestaat uit een uiterst rank staalskelet gecombineerd met lichtgewicht houten vloerelementen. Het project borduurt zo voort op de Tijdelijke Rechtbank Amsterdam en restaurant The Green House in Utrecht, die cepezed eerder de- en remontabel ontwierp; de rechtbank met demontabele kanaalplaten en The Green House met grotendeels hergebruikte materialen.
De staalconstructie kon heel licht worden gehouden, deels ook door de kantoorfunctie, waarvoor de akoestische eisen lichter zijn dan voor woningen of scholen bijvoorbeeld. Zo konden een lichte vloer en een lichte afwerkvloer worden toegepast en was dus sprake van beperkte draaglast. De gevel is dragend met korte kolomafstanden van 1,8 m. De belasting per kolom is hierdoor heel laag, waardoor de kolommen uiterst rank konden zijn. Ook de liggers zijn zo slank mogelijk gehouden. Daarvoor is goed nagedacht over schematisering, oplegdetails en bouwsystematiek. Daarnaast functioneert het hele pand als één brandcompartiment wat ook heeft bijgedragen aan minimalisatie van het materiaalgebruik en de draaglast van de constructie.
Omdat het gevelglas niet in kozijnen is gevat maar direct op de gevel is bevestigd, waren de toleranties in de staalconstructie erg klein. De kolommen zijn uit één stuk, zo hoog als het gebouw, en bij veel verbindingen was geen enkele sprake van stelruimte. Elementen moesten zo echt precies op en aan elkaar passen. Stelruimte zat voornamelijk in de windverbanden, waarmee een compleet constructievlak iets was bij te stellen. Tijdens het ontwerptraject is over deze kwesties uitvoerig gesproken tussen architect, constructeur, staalbouwer en gevelbouwer en vloerenleverancier en is gezamenlijk een nauw sluitend maatsysteem uitgedacht. Tijdens de uitvoering was nauwkeurig werken absoluut noodzakelijk. Per verdieping zijn steeds controlemetingen uitgevoerd en kleine correcties gemaakt door middel van nastelling. Omdat de kolommen uiterst slank zijn en van 12 meter hoogte, deden zich hierin krommingen voor die zijn gecorrigeerd met het bevestigen van de liggers en andere elementen.
Daarnaast is vermeldenswaardig dat de bouw heeft plaatsgevonden in een uiterst korte periode van iets meer dan een half jaar plaatsgevonden. Met het plaatsen van de liftkoker werd het hoogste punt zelfs binnen een uur na aanvang van de bouw bereikt. De complete draagstructuur van staalskelet en houten vloeren stond in slechts drie weken. Dit was onder meer mogelijk door een integraal proces met een doordachte voorbereiding en een nauwe, integrale samenwerking tussen de verschillende cepezed-disciplines; van de projectontwikkelaars tot de architectuur- en interieurontwerpers en vanzelfsprekend de uitvoeringscoördinatoren. Met korte communicatielijnen bevinden alle specialisten zich onder één dak, wat niet alleen de efficiëntie van het proces, maar ook het afstemmingsniveau en daarmee de kwaliteit heeft bevorderd. cepezedprojects ontwikkelde, cepezed en cepezedinterieur ontwierpen en cepezedbouwteam coördineerde de uitvoering. Tussen de ontwerpers en uitvoeringscoördinator bestond het hele proces door een nauwe samenwerking, waarbij spilfiguren uit het ontwerp ook deel uitmaakten van het uitvoeringsteam.
Ook de samenwerking met de externe partners is noemenswaardig. Met veel van deze partijen werkt cepezed al vaak samen aan andere projecten, waardoor de partijen al goed op elkaar ingespeeld waren. Zo werd het constructief advies verzorgd door IMd en werd het advies op het gebied van installaties, bouwfysica en brandveiligheid door Nelissen. De realisatie is partieel aanbesteed bij partijen als Voortman, Metsä Wood, iFS, Kuijpers en Qbic + Schelp Bouw & Interieur voor respectievelijk de staalconstructie, vloeren, gevels, installaties en het inbouwpakket. Deze pragmatische aanpak heeft gemaakt dat de uitvoerende partijen zich alleen op hun eigen expertise hoefden concentreren. Dat heeft zowel in tijd, materiaalgebruik als financieel geleid tot een hoge mate van efficiëntie.
Het gebouw is specifiek ontworpen op het gebruik als kantoor. De indeling is daarbij zeer flexibel en desgewenst steeds gemakkelijk veranderbaar voor verschillende typen gebruik. Bij eventuele de- en remontage blijft de functie vanwege de opzet en geluidseisen primair kantoor.
Bouwdeel D(emontabel) is helemaal ontworpen als circulair gebouw dat op termijn gewoon weer uit elkaar te halen is. Het is dan op een andere plek weer op te bouwen, of de onderdelen zijn te hergebruiken in andere gebouwen dan wel te recyclen. Naast de- en remontabel is het Bouwdeel ook superlichtgewicht: het materiaalgebruik is tot het absolute minimum beperkt. De stalen hoofddraagconstructie is buitengewoon rank en het gebouw heeft geen kozijnen: het gevelglas is direct op de staalconstructie gemonteerd. De constructieve vloeren zijn van lichtgewicht houtelementen met een compacte hoogte waarin de installaties zijn geïntegreerd. De biobased dekvloer daarop bestaat uit korrels en platen en is droog en weer verwijderbaar. De pvc afwerkvloer is van deels gerecycled pvc. Het hele pand fungeert als één groot brandcompartiment waardoor weinig materiaal benodigd is geweest voor brandwerende maatregelen; alleen het trappenhuis is voorzien van een brandwerende scheiding.
Het ultralichte ontwerp heeft gemaakt dat voor de realisatie relatief weinig energie benodigd was. Minder gewicht is in de uitvoering gunstig voor zowel het transport als het energieverbruik van bijvoorbeeld de kranen. Eliminatie van elementen als kozijnen heeft gemaakt dat hiervoor helemaal geen energie nodig was: niet voor de delving van grondstoffen, niet voor het vervoer daarvan, niet voor de productie, niet voor het transport en niet voor de plaatsing. Wat betreft het energieverbruik tijdens het gebruik is het pand gasloos, voorzien van een warmtepomp, warmteterugwinning en natuurlijke ventilatie middels te openen panelen in de gevel. Alle klimaatbeheersing vindt plaats op lucht; tussen de ribben van de houten vloerelementen zijn units opgenomen die zowel koelen als verwarmen.
Het gebouw is in een recordtijd van een half jaar gerealiseerd, waarbij het geheel is samengesteld uit prefab elementen die steeds ‘just in time’ zijn aangeleverd en op de kleine bouwplaats alleen nog geassembleerd hoefden te worden. Zo stond de liftkoker één uur na aanlevering en de hele staalconstructie binnen drie weken na aanvang van de bouw. De korte bouwtijd gecombineerd met een gecontroleerde aanvoer van bouwelementen en een minimum aan opslag op de bouwplaats heeft de overlast voor mens en dier tot een minimum beperkt.
Technisch vernieuwend is de gradatie van demontabiliteit voor een gebouw als dit. Daarnaast is het uitzonderlijk licht en met echt een minimum aan materialen tot stand gekomen. Procedureel is het bijzonder dat de huurders al van zo vroeg in het proces zijn meegenomen en dat de uitvoering geheel in eigen beheer partieel is aanbesteed tot op turnkey oplevering.
