Delft is sinds kort een spoortunnel met ondergronds station rijker. Hierop is het nieuwe stadskantoor gebouwd met als onderdeel hiervan de stationshal. Stalen spanten met grote overspanningen hebben dit mogelijk gemaakt.
| Locatie | Stationsplein 1, Delft |
|---|---|
| Opdracht | Ontwikkelingsbedrijf Spoorzone Delft, Delft |
| Architectuur | Mecanoo, Delft |
| Constructief Ontwerp | ABT, Delft |
| Uitvoering | Bam Bouw en Techniek, Bunnik |
| Staalconstructie | Hollandia, Krimpen a/d IJssel |
Geen spoorviaduct meer, maar een spoortunnel: de treinreiziger passeert Delft voortaan onder de grond. Óf hij stapt uit en bereikt, via het ondergrondse station, de adembenemende stationshal, geïntegreerd in het nieuwe stadskantoor. Dan is het nog een enkele stap en hij staat in het hart van historisch Delft. Het team van Mecanoo won de prijsvraag voor de stationshal en het stadskantoor. Voor deze opgave ontwierp zij een stadskantoor met een sculpturale vorm. Het sluit aan bij de omgeving door insnijdingen in de gebouwmassa. Verlaagde daklijnen op de hoeken zorgen voor een geleidelijke overgang naar de omringende bebouwing. De begane grond van het gebouw vormt de stationshal.
Op 22 februari 2015 reed de laatste trein over het spoorviaduct. Een week later reed de eerste trein door de tunnel en maakte het publiek kennis met de stationshal. Het ontwerp werd positief ontvangen. Vooral het plafond van de met een historische kaart bedrukte lamellen is een blikvanger. Op de begane grond springen de blauwwitte tegelmozaïeken in het oog; typisch Delfts. Op 9 april zijn de 'Willem de Zwijgertunnel' en het station officieel geopend.
De nauwe samenhang tussen het boven- en het ondergrondse deel compliceerde het ontwerp. ABT ontwierp een heldere, eenduidige constructie. De treinreiziger bereikt de stationshal via een mezzanine aan de zuidzijde. Ter plaatse van de mezzanine zijn kolommen in de hal uitgesloten. Daarom heeft het stadskantoor daar een overspanning van 40 m gekregen. Aan de noordzijde konden wél kolommen worden geplaatst, waardoor daar een overspanning van 20 m volstaat, maar door de stedenbouwkundige enveloppe die wegloopt van de zijwanden van de tunnel ontstaan hier overstekken van maximaal 20 m. Overstekken aan de noord- en zuidzijde kregen in elkaar gehangen, uitkragende spanten. Stalen vakwerken, met een hoogte van twee bouwlagen, waar deels verdiepingen op gestapeld werden en deels aan gehangen, bleken de enige optie om deze constructie op hoogte te realiseren.
Het bouwkundig ontwerp sluit aan bij de schaal van de stad en bij de aard van de omliggende bebouwing. De insnijdingen in de gebouwmassa zorgen ervoor dat deze minder fors oogt dan in werkelijkheid. De hoeken van het gebouw zijn lager dan het midden, zodat aansluiting wordt gevonden bij de bouwhoogte van de oude stad.
Een blikvanger is het ontwerp van de hal. Door de grote overspanning en de dubbele verdiepinghoogte, gecreëerd door het ter plaatse van de entree vanuit het station bovenin het gebouw plaatsen van de stalen spanten, ontstaat een ruimtelijke entree vanuit het ondergronds station.
Na het sluiten van de gevel zijn de spanten brandwerend omtimmerd. Omdat de spanten prominent aanwezig zijn in de kantoorruimten is ervoor gekozen de details zodanig uit te voeren dat ze de spantvorm met zijn scherpe aansluitingen zoveel mogelijk respecteren. De omtimmering volgt deze vorm zo strak mogelijk, zodat het doorzicht door de spanten maximaal is.
Voordat de bouw van het stadskantoor van start kon gaan, moest het tunneldek worden opgeleverd. Vervolgens begon de aannemer met het plaatsen van de spanten. Omdat er in het centrum van Delft gewerkt werd, ontwierp ABT de spanten in kleine onderdelen. De spanten zijn in de staalfabriek voorgemonteerd en gecontroleerd op maatvastheid. Vervolgens zijn ze uit elkaar gehaald en op de bouw opnieuw geassembleerd, voorzien van zegen waar nodig. Tijdens de montage van het staal en het daarop volgende leggen van de vloeren zijn de verplaatsingen van de constructie voortdurend gemonitord.
De gevel bestaat uit een elementengevel, die strenge eisen stelt aan de bijkomende doorbuiging van de constructie. Om deze doorbuiging te beperken is de constructie op enkele punten voorgespannen om de doorbuiging voor montage van de gevel al te introduceren.
Door de insnijdingen in het gebouw ontstaan, ondanks de grote massa van het kantoorgebouw, bruikbare kantoorvleugels. In een aantal ruimtes zijn de vormen van de stalen spanten zichtbaar, maar qua schaal zijn deze goed afgestemd met de afmetingen van de ruimtes.
Door de grote overspanningen op begane grondniveau in de stationshal ontstaan obstakelvrije verkeersruimtes, waar de reizigers zo min mogelijk gehinderd worden op hun pad van en naar de treinen.
