Algemene projectomschrijving
Up Mountain is het sluitstuk van een grote transformatie van het voormalige V&D-warenhuis met naastgelegen parkeergarage. De transformatie van het warenhuis en de nieuwbouw van de parkeergarage met daarbovenop het woongebouw Up Mountain is een zorgvuldig ontworpen ensemble dat waarde en nieuw elan toevoegt aan het stadshart van Amstelveen.
Het complex is ontworpen met de doelstelling om bewoners maximale invloed op hun woonbeleving te laten uitoefenen. In het concept van het ontwerp is het casco -bestaande uit een stalen skelet met prefab stalen balkonsysteem- onafhankelijk gemaakt van de indeling van de appartementen, waardoor de bewoners zelf de positie van de binnenwanden konden bepalen. Doordat het casco van het gebouw in zijn geheel los is gehouden van de inbouwelementen, zijn niet alleen de appartementen zelf, maar is ook de appartementenverkaveling op lange termijn flexibel indeelbaar.
Een zorgvuldig samengestelde set spelregels zorgt ervoor dat casco en afbouw naadloos op elkaar aansluiten. Het afbouwpakket bestaat uit lichte scheidingswanden, zwevende dekvloeren en verlaagde plafonds. In dit pakket kunnen alle individuele woninginstallaties worden opgenomen zonder beperkingen van het casco. De eisen aan brandveiligheid en geluidwering zijn met deze bouwsystematiek gewaarborgd en vanwege het relatief lichte gewicht zijn er geen beperkingen aan de positie van binnenwanden. De binnenwanden kunnen op iedere mogelijke manier worden geplaatst, bijvoorbeeld schuin in de ruimte zoals een bewoner heeft gekozen. In het ontwerpproces van de structuur is veel aandacht besteed aan integratie van architectuur, hoofddraagconstructie, installaties en bouwfysica.
Beschrijving staalconstructie en/of gebruik van staal
Het woongebouw Up Mountain bestaat uit trapsgewijs gestapelde woonmodules, die bovenop de nieuwe parkeergarage zijn gebouwd. De gevels van het woongebouw zijn rondom voorzien van diepe balkons en het getrapte daklandschap biedt ruimte aan riante dakterrassen. Een stalen skelet met prefab stalen balkonsysteem, maakte de opbouw op de garage mogelijk.
De garage, gefundeerd op palen, heeft een prefab betonnen draagconstructie met een dragende gevel, een dragende middenwand en een kern voor de stabiliteit. De vloeren in de parkeergarage overspannen 16 m, zodat de rijbanen kolomvrij zijn. Een stalen vakwerkconstructie, over twee verdiepingen, vormt de overgang naar de stalen constructie van het woongebouw. Met een bijzondere spantconstructie is de overgang gemaakt tussen woongebouw en parkeergarage. Ook is de overspanningsrichting van de woningvloeren 90 graden gedraaid ten opzichte van de garagevloeren. De onderste laag van de spantenverdiepingen is in gebruik als garageverdieping voor de bewoners en op de daarboven gelegen laag ligt het vloer van het centrale atrium, waaromheen alle woningen zijn gegroepeerd.
Rondom het hoofdvolume is op alle verdiepingen een groot balkon gerealiseerd. Het prefab stalen frame van deze balkons is speciaal voor deze opgave ontwikkeld. De frames zijn na het samenstellen in de fabriek met consoles om de 10,3 m aan de stalen constructie van het hoofdvolume bevestigd. De balkons zijn daarna bekleed met witte, in hoogte verlopende randen en kolommen van glasvezelversterkt polyester. De kolommen aan de buitenzijde van de balkons zijn dus puur esthetisch. Om de elementen onzichtbaar te bevestigen, zijn stalen schoenen ingewerkt in de polyester elementen. Dankzij de gekozen vorm en de lichte constructie, hebben de woningen op de bovenste verdiepingen enorme dakterrassen, dat is uniek in de metropoolregio. De vorm en afwerking van de polyester elementen maakt samenhang met de gevel van het naastgelegen warenhuis en de ondergelegen parkeergarage.
Bijzondere aspecten bouwkundig concept / ontwerp
Up Mountain omvat 44 appartementen van 80 m² tot 400 m² en is de kroon op de herontwikkeling van een bestaand warenhuis met parkeergarage in het centrum van Amstelveen. Het appartementengebouw is bovenop de parkeergarage gerealiseerd waarbij de zeven woonverdiepingen zich bevinden tot op 45 meter hoogte. Het heeft bovendien een eigen parkeerlaag op de bestaande parkeergarage.
De ontwerpmogelijkheden voor Up Mountain zijn bepaald door de constructie van de onderliggende garage. Er was bij de start van de bouw rekening gehouden met een bepaalde hoeveelheid extra belasting van het woongebouw. Desondanks bleven de wensen voor nog meer woonprogramma toch gaandeweg groeien. Uiteindelijk leidde dit tot een staalconstructie met kanaalplaten en een verder droog afgebouwd gebouw. Er is een vrij uitvoerige studie gedaan naar gebouwen met lichtgewicht constructies. Met de keuze voor brede overspanningen, de woningvloeren overspannen 10 m, was het overduidelijk dat een staalconstructie de beste keuze was.
De hoofddraagconstructie bestaat uit stalen spanten en kolommen met betonnen vloeren. De liften en het trappenhuis vormen de stabiliteitskern die is ingepast in het ontwerp van de onderliggende hellinggarage. Centraal in het woongebouw is het atrium gepositioneerd, waaromheen grote vrije vloervelden zijn gecreëerd die vrij indeelbaar zijn. Deze gemeenschappelijke ruimte strekt zich uit over zes verdiepingen en is overdekt met een grote lichtkap waardoor daglicht diep kan doordringen tot in het hart van het gebouw. Alle installaties zijn verzameld in de onderste bouwlaag waardoor de dakterrassen vrij zijn gehouden van dakkappen voor ventilatie en verwarming en de bewoners optimaal kunnen genieten van de ruimte.
De massa van het gebouw trapt vanaf de tweede bouwlaag aan het zuidwesten per verdieping terug om zo grote dakterrassen en bijzondere plattegronden mogelijk te maken. Het gebouwvolume sluit door de aftrapping aan op de omringende woonbebouwing. Door het trapsgewijze ontwerp zijn alle verdiepingen rondom voorzien van royale balkons en terrassen waarmee alle appartementen verzekerd zijn van ruime buitenruimtes en gevels met grote glazen schuifpuien.
Bijzondere constructieve slimmigheden / detailleringen
Het kenmerk van Up Mountain is de in twee richtingen getrapte vorm van dakterrassen. Vanwege deze vorm is de stramienmaat van 15,3 m in drieën verdeeld. De kolommen van het appartementencomplex dragen af op ‘de spiders’, twee bouwlagen hoge vakwerken h.o.h. 10,3 m welke afdragen op de staalbetonkolommen van de parkeergarage. Hiertussen overspannen kanaalplaten met een hoogte van 260 mm, voorzien van een druklaag, met een lengte van 10,3 m welke zijn opgelegd op geïntegreerde liggers. Op de onderste bouwlaag, welke hangt aan de spiders, is een parkeerlaag voorzien voor de bewoners. De vorm van de spiders is voornamelijk gekozen om in het ontwerp meteen rekening te houden met een tweede draagweg, wanneer er bijvoorbeeld door een aanrijding onverhoopt een diagonaal wegvalt. Een uitdaging aangezien de overspanning van de overdrachtsconstructie groot is maar ook rekening gehouden moest worden met de verschillende functies als parkeren en wonen.
Bovendien moesten we ook goed nadenken over de stabiliteit. Door het open karakter van het 7-laagse woongebouw is het aanbrengen van schuine schoren niet gewenst. Om deze reden is er voor gekozen om daar waar nodig raamwerken toe te passen bestaande uit kolommen en liggers welke momentvast met elkaar zijn verbonden.
In langsrichting, evenwijdig aan de cijferassen, wordt de stabiliteit geleverd door de betonnen kern en twee stalen raamwerken welke zijn opgenomen in de buitenste twee draaglijnen op as 7a en as 13a. Deze raamwerken zijn opgebouwd uit kolommen HE600B en liggers HE500M welke momentvast met elkaar zijn verbonden. In dwarsrichting, evenwijdig aan de letterassen, wordt enerzijds gebruik gemaakt van de betonnen kern en anderzijds van een raamwerk in de gevel op as D. Op as N waar de betonnen kern zich bevindt is de staalconstructie voorzien van outriggers aan weerszijde van de kern. De outriggers dragen af op de gevel en zorgen voor extra stijfheid.
Door de getrapte vorm zijn de hoger gelegen vloer schijven niet verbonden met het raamwerk in de gevel op as D. De bovenste vloerschijven dragen de horizontale belasting af via de eronder gelegen vloerschijven naar het raamwerk op as D. Om deze reden is t.p.v. de vloersprong in de gevel een raamwerk opgenomen die de belasting van de hoger gelegen schijf overbrengt naar de eronder gelegen vloerschijf.
Bijzondere aspecten uitvoering
Het plan is gefaseerd uitgevoerd. Bij de start van de ontwerpactiviteiten was het uitgangspunt om zo snel mogelijk het vernieuwde warenhuis met parkeergarage te kunnen openen. De mogelijkheid om appartementen op de parkeergarage te zetten werd gedurende het ontwerptraject aan het plan toegevoegd. Eerst is het voormalig V&D-gebouw tot op het betonnen casco gestript en is de oude parkeergarage gesloopt. Vervolgens is het warenhuis getransformeerd en uitgebreid. Daarna is de nieuwe parkeergarage gebouwd.
Het gevolg was dat de belangrijkste ontwerpkeuzes voor de parkeergarage reeds gemaakt waren en als randvoorwaarde voor het (constructief) ontwerp van het appartementen gebouw meegenomen moest worden. De belangrijkste randvoorwaarde hierbij was toch wel de grote kolomvrije stramienmaat van 15,30 m bij 10,30 m. Een stramienmaat die je niet snel zou kiezen als het appartementen op maaiveld gebouwd zou worden.
Tijdens het uitwerken van de werktekeningen van de hoofddraagconstructie voor de parkeergarage is het uitgangspunt voor het appartementencomplex volledig herzien. Van een lokaal eenvoudig rechthoekig gebouwvorm zijn de appartementen over de gehele parkeergarage opgenomen met de uitdagende in hoogte verspringende uitkragende gebouwvorm. Hiervoor is de draaglijn, welke direct tegen het warenhuis aan is gelegen, en de middendraaglijn aangepast naar staalbetonkolommen h.o.h. 10,30 m. Op de verdiepingen zijn tussen de kolommen betonwanden opgenomen die enerzijds de vloeren dragen en anderzijds fungeren als wandligger. Dit omdat de wanden niet door kunnen lopen tot aan de begane grond aangezien de onderste laag was gereserveerd voor het warenhuis. De draaglijn t.p.v. de gevel op as 13A is opgebouwd uit betonnen liggers en kolommen h.o.h. 5,15 m. Overeenkomstig de andere twee draaglijnen zijn ook hier de voor het appartementengebouw dragende kolommen uitgevoerd als staalbetonkolommen.
Iedere wijziging in het ontwerp van Rijnboutt werd eerst voorgelegd aan de constructeur IMd raadgevende ingenieurs. Er zijn zulke hoeveelheden staal verwerkt in het woongebouw, dat als je een kleine wijziging maakt, het al snel een grote kostenbesparing of extra kostenpost oplevert.
Bijzondere functionele aspecten van het bouwwerk
Geluidstransmissie en brandeisen zijn voor de woningbouw belangrijke vereisten, zeker met een stalen hoofddraagconstructie. Alle dragende elementen zijn om deze reden dubbel ingepakt. Eerst zijn alle elementen brandwerend bekleed en vervolgens is er een tweede metalstud-laag omheen gezet om contactgeluid te minimaliseren. Ook op de verdiepingen van de overgangsconstructie, die gerekend mogen worden tot de buitenruimten, is de constructie op deze manier ingepakt, omdat er een woongebouw bovenop staat. De geluidswering is in de dekvloeren en plafond meegenomen, want kanaalplaten hebben onvoldoende massa voor een geluidwerende woningscheiding.
De keuze voor het toepassen van kanaalplaten bij de overspanning van 10,30 m is echter wel bewust genomen. Het zijn relatief lichte vloeren welke passen bij de te realiseren overspanningen en waarmee de benodigde schijfwerking eenvoudig te realiseren is. Zware in het werk gestorte vloeren zijn lastig te realiseren, aangezien er geen grote belastingen zoals stortbelastingen op de vloeren van de onderliggende parkeergarage uitgeoefend konden worden.
De gevel van het appartementengebouw moest daarnaast één geheel vormen met de gevel van het aangrenzende warenhuis welke is uitgevoerd in architectonisch beton. De gevelelementen en de balkons van het appartementen complex uitvoeren in beton was echter niet gewenst vanwege het hoge gewicht. Om deze reden is gekozen om de gevelstijlen, de balkonplafonds en de balkonranden uit te voeren in glasvezelversterkte composiet welke in kleur aansluit op de betonnen gevelelementen van het warenhuis. De balkons bestaan uit een stalen frame waarop de glasvezelversterkte composiet bekleding is gemonteerd en de balkons zijn achteraf gemonteerd.
Ten slotte zijn de woningen ontworpen als doos-in-doos principe met zowel een verlaagd plafond als een verhoogde dekvloer voor kanalen en leidingen. Daardoor is de indelingsvrijheid voor bewoners maximaal, op iedere plek in het plafond kan bijvoorbeeld een lichtpunt worden gemaakt.
